NAMASKAR ,NAMASKAR

NAMASKAR ,NAMASKAR
WELCOME MY BLOG VIEWERS

THINK WE ARE SAME

Photobucket

नेपाली समय

"शादा जीबन उच्चा बिचार"

"शादा जीबन उच्चा बिचार"
NEPALI FLAG

नमस्कार, नमस्कार , नमस्कार

"मरेर जाने जीन्दगीमा मित्रता गास्नु पर्छ रे, रोएर मात्र हुँदैन केही हासेर बाच्नु पर्छ रे, दु:ख मा रुनु हुँदैन र सुखमा हास्नु हुँदैन रे, आसु र हासो, मिलन र बिछोड जीवन यस्तै हुन्छ रे, जीवनको हरेक क्षणमा मायाको न्यानो आभास मिली रहोस समयले जति नै टाढा पुर्याए पनि अबिरल यादहरु आईरहोस, पुरा होस तपाईंको मनको हरेक कामना ।।" भगवान पशुपतिनाथले हामी सबैको कल्याण गरुन् ।

शिव जी

शिव जी
HINDU RELIGION

महादेव पार्वती र गणेश

महादेव पार्वती र गणेश

राजा त्रिभुवनको अफिस

राजा त्रिभुवनको अफिस








Nepal's First President

Nepal's First President
Ram Baran Yadav

शाह कालमा बिदेशी पाहुनालाई सुताउने कोठा

शाह कालमा बिदेशी पाहुनालाई सुताउने कोठा

बैठक कोठा

बैठक कोठा

राजगद्दी सिहासन

राजगद्दी सिहासन

नारायणहिटी सङ्ग्राहालय

नारायणहिटी सङ्ग्राहालय
२०६५ देखी सर्बसाधारणलाई खुल्ला गरिएको हो ।

Friday, December 26, 2008

क. प्रचण्ड vs. श्री ५ प्रचण्ड

दीपक अर्याल

नेपाली भाषामा केही गजबका उखान-टुक्काहरू छन् जस्तो कि- “काम्लो गुन्द्रो लथालिङ्ग डिठ्ठा बस्यो भुईमा”। सामान्य जिज्ञासा- के यस्ता उखान बन्दा पनि माओवादी नाम गरेको पार्टी र उक्त पार्टीले नेतृत्व गरेको सरकार थियो होला? होइन भने, माओवादी नेतृत्व र सरकारलाई अझ भनौं अहिलेका डिठ्ठा ठहरिएका “प्रचण्ड”को अनुहार र व्यवहार नै हेरेर यस्तो उखान कसरी बन्न सक्यो होला? आजकाल माओवादीका सामान्य शुभचिन्तकलाई पनि जनताका नाममा जनयुद्ध गर्नेहरूको अनुहार, व्यवहार र‍ आचरण हेर्दा डर लाग्न थालेको छ। कमरेड प्रचण्ड “क्रान्तिकारी र प्रतिकृयावादी”बीच ध्रुविकरण बढेको छ, भन्दैछन्। त्यसैले, हिजो क्रान्तिकारी लाग्ने कमरेडहरूसँग आज डर लाग्न थाल्यो, भनेर कुनै सर्वसाधारणले भनिदयो भने, माओवादी साथीहरू सिधै भनिदेलान् “तँ पनि प्रतिकृयावादी कित्तामा सामेल भइस्। किन भने, हाम्रो अध्यक्ष कमरेड त्यहीँ भन्नुहुन्छ”। तर, देवेन्द्रराज पाण्डे, कृष्ण पहाडी, शम्भू थापा, खगेन्द्र सङ्ग्रौला फेरि सडकमा आउनु परेपछि त्यसको के अर्थ हुन्छ? के हिजो शाहीशासनका विरूद्धमा लड्नेहरू सबै प्रतिकृयावादी खेमामा गएका हुन्? कमरेडहरू! मलाई बुझ्न कठीन भइरहेको छ- प्रतिकृयावादी खेमा भनेको के हो? सक्कली माओवाद, राष्ट्रवाद, प्रगतिशिल, क्रान्ति, क्रान्तिकारी र जनताका पक्षमा लडेको भनेको के हो? तपाईहरूले भनेको चमत्कार के हो? तपाईँहरूले भनेको शान्ति र विकास तथा परिवर्तन भनेको के हो?
कमरेड! मलाई जान्न मन लागेको छ, हिजो ४० वटा माग राखेर जङ्गल छिरेर १४ हजारको ज्यान गएपछि बनेको सरकारबाट ती ४० मागमध्ये कुन-कुन मागहरू सम्बोधन भएका छन्? र कुन माग सम्बोधन हुने प्रकृयामा छ। जनतालाई राहत दिने, शान्ति सुरक्षा दिने कुरामा किन ढिलाई भएको छ? किन मान्छेहरू मारिदैछन्? किन जताततै अभाव, पीडा मात्र बढेको छैन त्रास बढ्न थालेको छ? किन कसैलाई सुरक्षित छु भन्ने आभाष दिलाउन सकिएको छैन। किन कुनै नागरिक- म यो देशको स्वतन्त्र नागरिक हो र मैले चाहेको, सोचेको कुरा लेख्‍न बोल्न पाउनु पर्छ र यसो गर्दा म पिटिने छैन, मारिने छैन भन्ने कुरामा विश्वस्त हुन सकेको छैन?
किन कुनै पनि स्वतन्त्र नागरिकलाई कुनै जत्थामा, कुनै वाद, पार्टी, जात वा समूहमा वस्न बाध्य पारिएको छ? किन कुनै नागरिकको व्यक्तिगत स्वतन्त्रतामाथि निरन्तर र षडयन्त्रमुलक तरिकाले आक्रमण भइरहेको छ? किन कमरेड, हिजोको नेपाली सेनाको सर्वोच्च कमाण्डर र आजको जनसेनाको सर्वोच्च कमाण्डरका बीचमा फरक पाउन छाडिएको छ? किन हिजोको अभाव, महङ्गी, हत्या, हिंसा, अस्तव्यस्तता र आजको दिनमा फरक पाउन सकेको छैन? एउटा सर्वसाधारण नेपाली नागरिकका हिसाबले श्री ५ ज्ञानेन्द्र र श्री प्रचण्डमा कहाँ कुन कुरामा फरक छ? हिजोको सरकार र आजको सरकारमा के फरक छ? हिजोको कहालीलाग्दो दिन र आजको दिनमा के र कसरी फरक छ? कुन कुराले कमरेडलाई ‘कमरेड’ भन्ने अनि, श्री ५ लाई ‘श्री ५’ भन्ने? किन हामीले कमरेड ज्ञानेन्द्र र श्री ५ प्रचण्ड नभन्ने?
कमरेड! देउवालाई बुझाएको ४० बुँदे माग याद छ कि छैन? पहिलो मागका रूपमा राखिएको- १९५० को नेपाल भारतबीच भनिएको “असमान” सन्धी खारेजीको कुरा कहाँ पुग्यो होला? महाकाली सन्धी, राष्ट्रघाती सन्धीका कुरा कहाँ पुगे कमरेडहरू? (यस विषयमा त बामदेव जी पनि बढी नै जानकार हुनुहुन्छ) के नेपाल-भारत खुला सिमानाका कुरा उठाएको विर्सिएकै हो? अनि गोरखा भर्ति रद्द गरिनु पर्छ र स्वदेशभित्रै रोजगारीको व्यवस्था गरिनु पर्छ भन्ने माग कता हरायो कमरेड? कहाँ कुन रोजगारी दिने व्यवस्थाका कुरा हुँदैछन्? कुन योजना बन्दैछ, के निर्माण हुँदैछ कमरेड? के अध्ययन भइरहेको छ र कहिले सम्म पुरा गर्ने लक्ष्य रहेको छ? दिमागमा, मनमा केही त योजना होला। कि त केही उट्पट्याङ माग राखेर युद्ध लडिहालौं, पछि जे हुन्छ-हुन्छ भनेर युद्ध लडिएको हो?
वर्क परमिटको कुरा पनि त उठाएको होइन र कमरेड? वाक् तथा प्रकाशन स्वतन्त्रताको पूर्ण ग्यारेण्टी हुनुपर्छ भनेर माग्ने पनि तपाईँहरू नै होइन र? कि त्यो माग्न मिल्ने तर दिन नमिल्ने विषयवस्तु हो? “जमिन जोत्नेको हुनुपर्छ। सामन्तहरूको जमीन जफत गरेर भूमिहिन तथा सुकुम्वासीहरूमा वितरण गरिनुपर्छ” भनेर भित्ता-भित्तामा लेखिएका नाराहरू मेटिएका छैनन्, कमरेडहरू। खै सुकुम्बासीले कहाँ के पाएका छन्? कमैया, पिछडाबर्ग र दलितहरूले राज्यबाट कुन कुरा पाएका छन्? कमरेड, केही त योजना होला, केही त गरे जस्तो गर्न सकिएला? जनतालाई राहत दिन सकिने केही त कार्यक्रम होला। होइन भने तपाईँहरू के गर्दै हुनुहुन्छ? कार्यकर्ताहरू इमान्दार छन्, उनीहरूलाई अहिले जागिर चाहिएको छैन, पैसा, घरबार चाहिएको छैन। उनीहरू त महान शहीदका सपना पुरा गर्ने भनेर निरन्तर खटिरहनुभएको छ। त्यस्ता कार्यकर्तालाई छाडेर कसलाई जागिर दिदै हुनुहुन्छ र आफन्त नियुक्त गर्दैहुनुहुन्छ र कसका लागि लड्दै र मान्छे मार्दै र धम्क्याउँदै हिड्नु भएकोछ? प्रायजसो: कार्यकर्ताहरू आफ्नो व्यक्तिगत फाइदा वा स्वार्थका लागि भन्दा पनि समग्र देशका लागि, समग्र गरीब, गाउँका जनता, उत्पिडित, दलित, मधेशी, मुसलमान, महिलाका पक्षमा सरकारले केही सकारात्मक कदम चालोस् भनेर चाहिरहेका छन्। तर कमरेड, यो त “काम कुरो एकातिर, कुम्लोबोकी ठीमितिर” भने जस्तै भएकोछ। यो कसको कमजोरी हो? विदेशीको, साम्राज्यवादीको, प्रतिकृयावादीको अथवा कसको कमरेड? “नाच्न जान्दैन आगँन टेढो” भनेको यहीँ होइन र?
कमरेडहरूले राखेका ४० माग मध्ये एउटा माग त सबैलाई रोजगारीका ग्यारेण्टी गर्ने र वेरोजगार भत्ता पाउने पनि थियो क्यारे। यसबारेमा यहाँहरूले सोच्न पाउनु भएको छ कि छैन कुन्नि? उद्‍घाटन र पार्टी बैठकका कारणले सोच्न र काम गर्न नभ्याएको पो हो कि? कि त आम नेपाली सबैलाई धम्क्याउन, लुट्न, चोर्न वा चन्दा उठाउनका लागि स्वतन्त्र छाडिएकाले रोजगारी दिनु नपर्ने भएको हो? गरिब किसानहरूका कुरा पनि त उठाउन विर्सनु भएको थिएन। खै कहाँ कुन चाँही गरिब किसान, मजदुर, सुकुम्बासी, कमलरी, कमैयाको लागि के व्यवस्थाको पहल भएको छ? कहाँ कसले कुन मनले ती हिजोका लडाईँ, पीडा र दु:खलाई विर्सने हो?
“नि:शुल्क र वैज्ञानिक स्वास्थ्य सेवा र शिक्षाको ब्यवस्था गर्ने, महंगी नियन्त्रण, गाउँ-गाउँमा खानेपानी, बाटोघाटो र बिजुलीको ब्यवस्था, कुटीर तथा साना उद्योगहरूलाई विशेष सहुलियत र संरक्षण दिने, भ्रष्टाचार, कालोबजारी, तस्करी, घूसखोरी, कमिसनतन्त्र अन्त्य गरिने” जस्ता मागहरू सबै विर्सिएकै हो?दुनियाँ ठाउँमा धम्क्याउँदै हिड्ने, तोडफोड, अपहरण गर्ने र मान्छे मार्ने युवाहरूलाई कुनै राम्रो विकास निर्माणको काममा लगाउने योजना छ वा छैन? कि त ठेक्का-पट्टाकै भरमा ती सबै युवाहरूलाई पाल्ने हो? अथवा जागिरको माग गर्ने, मजदुर बनाउने, हडताल गर्ने र पैसा उठाउनका लागि (दुरू)उपयोग गर्ने हो?
कुन चाहिं नयाँ नेपाल बनाउने हो कमरेड? कुन चाहिँ नयाँ व्यवस्था हो यो? काम गर्ने ठाउँ तमाम छन्, सुधार्न मिल्ने ठाउँ तमाम छन्, राहत दिनु पर्ने ठाउँ पनि तमाम छन् तर “पुच्छरमुनि हात” भने जस्तै जनताको हितका लागि गर्नु पर्ने अत्यावश्यक काम, सुधार्नु पर्ने तमाम कुरा नहेर्ने नसुधार्ने अनि दुनियाँलाई गाली गर्दै हिड्नु र दुनियाँलाई अर्घेलो देख्नुको कुनै तुक छैन। बालुवामुनि टाउको लुकाएर दुनियाँले आफुलाई नदेखेको भ्रमपालेर कसैलाई फाइदा छैन।न त माओवादीलाई, न त देशलाई, न त जनतालाई नै।
सरकार चलाउन लागेको ४ महिना बितिसक्यो। लोडसेडिङ हुँदा राजाले गर्यो भन्न सक्नेहरू, एउटा सनकी आर्मीले नगरकोटमा मान्छे मार्दा ‘राजा’का कारणले यस्तो भयो भन्न सक्नेहरूले विरेन्द्र शाह, रामहरी श्रिष्ठ र जेपी जोशीको हत्या माओवादी कार्यकर्ताले गरेपछि त्यो पनि अध्यक्ष कमरेडकै कारणले भएको भन्न किन हिच्किचाउँछन्? नेपालीहरूलाई पनि क्यासिनो छिर्न दिनुपर्छ भनेर माओवादी सङ्गठन हडताल गर्छन्। हिजो गाउँमा तास खेल्दा सोझा-साझा दाजुभाईलाई मुखमा तास कोचाइदिन सक्ने कमरेडहरूले आज क्यासिनोलाई कानूनीरूपमा बैधता प्रदान गर्नु पर्छ भन्दा थोरै पनि लाज लाग्दैन। थोरै पनि क्रान्तिको अपमान भएको ठान्दैनन्? हिजो केटीहरूले पाइन्ट लगाउँदा पाइन्ट काट्ने र पुँजीवादले मान्छे विगार्यो भन्दै सजाय दिने क्रान्तिकारीहरूले आज क्याविनेट मन्त्रिका हैसियतले पाइन्ट लगाएर मन्त्रालय जाँदा लाज मान्दैनन्? आफुले गर्दा जे पनि राम्रो र अरूले गरेको जे पनि नराम्रो भन्ने प्रवृत्तिले माओवादी कमरेडहरूलाई पक्कै पनि अप्ठ्यारो पार्दैन किन भने पार्टीले यस प्रवृत्तीलाई पार्टी नीतिका रूपमा नै अबलम्बन गर्दैछ र पछ्याउँदैछ। तर माओवादी भन्दा बाहिर रहनेहरूले भने यो प्रवृत्तिलाई त्याग्नै पर्ने हुन्छ। कमरेडहरू कुरा त्यति ठूलो छैन, संसारमा नभएको क्रान्ति नेपालमा भए जस्तै संसारमा नभएको पतन नेपालमा पनि हुन सक्छ। संसारमै नभएको सफल नेपाली क्रान्तिको कथा लेखिएजस्तै “क्रान्तिकारी पार्टी”को पतन आफ्नै कारणले आफ्नै हातबाट भएको कथा पनि नेपालमै लेख्‍न नपरोस्। यहीँ शुभकामना।अस्तु,
deepakaryal@gmail।com

कबिता - यस्तै ठान्दछु


समयको पाबन्दिलाई परिसूचक ठान्दछु
भुल र गल्तिको स्वीकारोक्तिलाई मान्दछु ।

गल्ति गर्नुलाई नै म नयाँ सोच ठान्दछु
नयाँ केहि पाउनुलाई गल्ति आवश्यक मान्दछु ॥

गल्ति गरेर स्वीकार्नेलाई म महान भन्दछु
गल्ति छ भनि सुधारीदिनेलाई म गुरु मान्दछु ॥

धोका होईन जीवनमा विश्वास दिन जान्दछु
तिरस्कार होईन जीवनमा प्रेणा ठुलो ठान्दछु ॥

विश्वास र साधा जिवनलाई म गौरवशाली ठान्दछु
झुट्टा र अविश्वासिको जरा नै उन्मुलन गर भन्दछु ॥

सच्चासाथ दिनेको माया लगाउन र दिन पनि जान्दछु
झुट्टो माया दिनेलाई सजिव होईन निर्जिव प्राणी ठान्दछु ॥ ॥

नेपाली श्रम वजारः सर्न्दर्भ साउदी अरेविया

सामाजिक क्रान्ति, राजनैतिक हलचलले निम्तयाएको वेरोजगारी समस्याको समाधान र धरासायी नेपाली अर्थतन्त्रको टेवाको रुपमा मेरुदण्ड वनेको वैदेशिक रोजगारलाई व्यवस्थित तुल्याउन यसका कमि कमजोरी निवारण गर्ने पहल सवैस्तर र सवै पक्षबाट हुन नितान्त आवश्यक छ ।विश्वको सवैभन्दा गरीव मुलुक नेपालका नेपालीहरुको पहुँचमा रहेको मध्यपूर्व एशियाको श्रमबजार खाडी मुलुक त झनै नेपाली अर्थतन्त्रको मुख्य अनि सहज श्रमवजार हो भनेर मान्न सकिन्छ । लगभग ३ लाखको हाराहारीमा साउदी अरेवियामा मात्र नेपालीहरु कार्यरत छन् । यहाँ तेल र ग्याँसका कुवाहरु देखि लिएर सुपरमार्केट तथा प्रतिष्ठित कम्पनीहरुमा समेत नेपालीहरुले श्रम वेचेको पाइन्छ । प्रायतः यहाँ भित्रने नेपालीहरुमा लेभर दर्जामा कार्यरतको संख्या निकै ठूलो छ भने राम्रो ट्रेडहरुमा छिर्नेहरुको संख्या पनि विस्तारै फष्टाउँदै छ ।ठूला देशहरुमा भित्रनु धेरै आर्थिक व्ययभार वोक्नुपर्ने र शिक्षित हुनुपर्ने प्रावधानका कारण होला ठूला देशहरुमा भित्रनु निकै समस्याहरु झेल्नु पर्ने कुरामा निर्विवाद छ तर मध्यपर्ूवका देशहरु खाडी मुलुकमा छिर्न शिक्षित, अर्धशिक्षित लगायत अशिक्षित जमातले पनि इन्ट्री भिसा पाउन सक्ने प्रावधान रहेकोले होला यहाँ नेपालीहरुको संख्या दिनानुदिन निकै भित्रदै गएको आँकडाहरुले प्रष्टयाउँदछ ।तर यिनीहरुको सही पहिचान, परिचालन, व्यवस्थित तयारी, टेनिङ, सुझाव तथा नीतिनियम र यहाँको अवस्थावारे स्पष्ट जानकारी नहुँदा निकै अभावहरु तथा दुःखका पर्यायवाचीहरु, शुक्रवारको दिन दमामको नेपाली गाडेन, रियादको सोनी विल्डिङमा हजारौंको संख्यामा भेटिने नेपालीहरुको निधारका खुम्चाहरुले प्रष्ट वोलिरहेका हुन्छन् । त्यस दिन निकै ठूलो नेपालीहरुको मेला लागेको भान हुन्छ । तिनै भीडमा नेपाली वजार पनि लाग्ने गर्दछ । खाडी मुलुकहरु जहाँ पर्ूवाभ्यास विना प्रवासीन्छन्, उनीहरुमा एक त ज्ञानको कमि हुनु, यहाँको भाषा, भेषभुषा, परिवेश र वातावरण बारे शून्य ज्ञान हुने हुँदा झनै चर्किदो समस्याको रुपमा देखा पर्ने गर्दछ । फितलो सरकारी संयन्त्रको फाइदा उठाउन लालायित गल्फका कम्पनीहरुले दिन दहाडै नेपाली श्रमको शोषण गरिरहेका छन् । अन्य विदेशीहरुको तुलनामा कम तलव, कम सुविधा अनि धेरै करार अवधि यतिसम्म कि गाँस वास र कपासमा समेत नेपालीहरुमाथि विभेद खड्किदो छ । यति हुँदाहुँदै पनि नेपाल सरकारको ध्यान यस्तो गम्भीर विषय प्रति आकृष्ट हुन नसक्नु आफैंमा लज्जास्पद छ नै । त्यसैले समय वितेपछि पछुताउनु भन्दा वेलैमा बुद्धि पुर्‍याउँन सके सवैको भलो हुने थियो ।एकातिर यस्ता समस्या विद्यमान छन् भने अर्को तर्फदुःख गरेरै भएपनि प्रवासमा नेपालीहरु एकअर्कामा सहयोगीको भावना जगाएर, हातेमालो गर्दै अघि बढिरहेका छन् । देशमा राजनैतिक द्धन्द्ध, आर्थिक मन्दी, सरकार दिवालिया हुन लागिरहेको वर्तमान अवस्थामा खाडी मुलुकबाट भित्र्ने रिमिटेन्सले नै केहि हदसम्म भएपनि सरकार र देशको अर्थतन्त्रमा ठूलो भूमिका खेलिरहेको वास्तविकता सरकारले भुल्न हुन्न । वरु खाडी मुलुक भित्रने कामदारहरुलाई दक्ष वनाउँने खालका टेनिङ स्कूलहरु सकेसम्म निःशुल्क संचालन गर्नु आवश्यक छ जसले गर्दा यहाँ हुने अनेकौ दुर्घटनाबाट जोगिन तथा दक्ष जनशक्तिबाट राम्रो आर्थिक जोह हुन सक्दछ । साउदी अरेविया जस्तो खाडी मुलुकहरुसँग दौत्य समबन्ध सुदृण गरी दर्ुइपक्षीय करार गरी यहाँ भित्रने तल्लो दर्जाको कामदारहरुको न्यूनतम तलव सुविधा निर्धारित हुन सके भविष्यमा वैदेशिक रोजगारीमा नेपाली श्रम बजारको अवस्थामा सुधार हुने देखिन्छ ।

गजल - शुभकामना मेरी तिमीलाई

मेरी तिम्रो पखाईमा मेरा आँखा थाकि सकेको थियो
छिटै भेट हुने बाचा गरी दिएर विदा भएको थियौ,
ति बाचा गरेको दिनलाई कुरी बसेको धेरै भएको थियो
सूर्य चन्द्रको रफतारमा तिमीलाई भेट्ने पर्खाइमा बसेका थियौ ।।

तिम्रो सम्झनामा पोहोर गाएको गितको भाखा गुन्जिरहेको थियो
तिमीलाई सिङ्गारिदिन पाउदा यो मन हर्षर खुशिले रमाउने थियौ,
तिम्रो आगमनमा सारा सन्सारको मुहारमा खुशि ल्याएको थियो
रिस र रागलाई छाडेर शान्तिको बिगुल फुक्ने अशिक दिएका थियौ ।।

सधै भरि तिम्रो भजन गाउने बाचा लिएका थियो
सधै भरि तिमीलाई सिंगार्ने आशा राखेका थियौ,
तिम्रै शक्ति र उपदेशमा ब्रम्हाण्डको सृष्टि गरिदिएका थियो
सबैलाई नयाँ सोच र जागरको सृजना गराई दिएका थियौ ।।

सबैको घरमा खुशियाली र सुख शान्ति ल्याई दिएका थियो
स्वागत छ मेरी तिमीलाई जन्म दिन मनाउन दिएका थियौ
संसारमा नै परिवर्तनको दियो जलाई दिएका थियो
जन्म दिनको शुभकामना हामी सबैले दिएका थियौ ।।

Thursday, December 25, 2008

क्रिसमसको सेरोफेरो

कमल नेपाली
खि्रस्टियन धर्मावलम्बीहरू डिसेम्बर २५ लाई जिजस क्राइस्टको जन्मोत्सवको रूपमा मनाउँदै छन् । इतिहासकारहरूका अनुसार जिजसको जन्म इपू ४ मा जेरुसेलम नजिकैको वेथलेहेम नामक गाउँमा भएको थियो । उनका पिताको नम जोसेफ र माताको नाम मरियम थियो । यस धर्मको उदयलाई मानव सभ्यतामा महत्त्वपूर्ण घटनाको रूपमा लिइन्छ । परमेश्वरलाई पितातुल्य मान्दै समस्त मानव जातिबीच भ्रातृत्वको भावना जगाउन उद्यत यस धर्ममा दया, प्रेम, सत्यता, पवित्रता र समानताको पाठ पढ्न सकिन्छ ।
यसुका आदर्श वचनहरूबाट मानिस मन्त्रमुग्ध हुँदै गए । यसबाट धर्मभीरू यहुदी पूजारी र रोमन शासक दुवै वर्ग तर्सिए । अन्ततः देशद्रोहको अभियोगमा उनलाई क्रसमा झुन्ड्याई फाँसी दिइयो । यस दुःखदायी घटनालाई क्रुसिफिकेसन ३० एडी भनेर स्मरण गरिन्छ । जिजस मारिए तर उनका उपदेश अमर रहे । उनकै उपदेशहरूका आधारमा इसाई धर्मको स्थापना भयो ।
सन्दर्भ क्रिसमसको भएकोले यसकै बारेमा उल्लेख गरिन्छ । इसाईहरूमा पनि क्रिसमसबारे फरक मत देखिन्छ- क्रिसमस मान्ने र विरोध गर्ने । पुत्रभन्दा माता ठूलो भनी मरियमलाई मान्नेहरू, पिता ठूलो भनेर जोसेफलाई मान्नेहरू अनि पिता परमेश्वरबाहेक अरूलाई मान्नुको तुक छैन भन्नेहरू क्रिसमस विरोधी हुन् । उनीहरू खि्रस्टलाई अभिषिक्त जन, प्रख्यात शिक्षकमात्र मान्छन् । कोही असल व्यक्ति, कोही अगमवक्ता भन्छन् तर इसाईका दुई सम्प्रदाय प्रोटेस्टेन्ट र रोमन क्याथोलिक दुवै खि्रस्टलाई नै परमेश्वरको रूपमा पुकार्छन् । क्रिसमस रमाइलोसँग मनाउँछन् ।
तर यहोवाज् विट्नेस् अर्थात् यहोवाका साक्षीहरू, जो पिता परमेश्वरको आराधना गर्छन्, लोकपि्रय धार्मिक बिदाहरूलाई झुटो धर्मबाट प्रभावित भन्छन् । जसमा क्रिसमस पनि पर्छ । ती दाबीका साथ भन्छन्, क्रिसमसमा खि्रस्टको जन्मदिनको सम्झना गरिन्छ भन्ने विश्वास छ र मसिही भनाउँदा सबै धर्मले यो मनाउँछन् । तर यसुका प्रथम शताब्दीका चेलाहरूले यस्तो धार्मिक पर्व मनाएको कुनै प्रमाण छैन । प्रमाणको रूपमा सेक्रेड अरिजिन्स अफ प्रोफाउन्ड थिंग्स नामक पुस्तक अघि सार्छन् । त्यहाँ उल्लेख छ- यसुको जन्म भएको २ शताब्दीसम्म कसैलाई पनि उहाँको जन्म कहिले भयो भन्ने थाहा थिएन । यसबारे जान्ने चासो पनि राखेनन् । त्यस्तै द वर्ड बुक अफ इन्साइक्लोपेडियामा लेखिएको 'प्रारम्भिक मसिहीहरूले कसैको जन्मदिन मनाउनु गैरमसिही चलन ठान्थे' वाक्यांशसमेत प्रस्तुत गर्छन् । तर बाइबलमा भने जन्म दिवसबारे २ ठाउँमा लेखिएको छ । उत्पत्ति ४०ः२० मा फारो नामका व्यक्ति र मर्कुस ६ः२१ मा राजा हेरोदको जन्मोत्सवमा भव्य भोग दिएको सन्दर्भ छ ।
द इन्साइक्लोपेडिया बि्रटानिकामा उल्लेख छ- अजेय सूर्यको जन्मोत्सव भनी रोमीहरूले चाड मनाउँथे । जाडो महिनामा सूर्य सबैभन्दा मधुरो हुने हुँदा ताप र प्रकाशको स्रोत सूर्यलाई टाढाको यात्राबाट फर्काउन तिनले यस्तो चाड मनाउँथे । डिसेम्बर २५ मा सूर्य टाढाबाट र्फकन थाल्छ भन्ने विश्वास गरिन्थ्यो । गैरमसिहीहरूलाई आफ्नो धर्ममा भित्र्याउने प्रयासमा धर्मगुरुहरूले यो पर्वलाई क्रिसमसको रूपमा आफ्नो धर्ममा स्थान दिए । यसलाई २५ डिसेम्बरमै छानिनुको कारण सटरनालिया चाड पनि अर्को कारण मानिन्छ जुन रोमीहरूले कृषिदेवको सम्मानमा डिसेम्बर १७-२४ सम्म मनाउँथे ।
इसाईमा जरथ्रुस्ट धर्मको प्रभाव रहेको भन्नेहरू समेत देखिन्छन् । क्रिसमस पर्व इरानीहरूको सूर्यपूजासँग मिल्दो मान्छन् उनीहरू । २२ डिसेम्बरदेखि दिन लामो हुने हुँदा इरानी धर्ममा उक्त दिनलाई सूर्यको विजयको दिन मानिन्थ्यो । क्रिसमसको सुरुआत बाइबलबाहिर भएकोले १७ औं शताब्दीमा बेलायत र केही अमेरिकी उपनिवेशहरूमा यो मनाउन प्रतिबन्धसमेत लगाइन्थ्यो । यो दाबी यहोवाका साक्षीहरूको हो । उक्त दिन काममा नगई बिदा बस्ने दण्डको भागीदार बन्थ्यो ।
यसु कहिले जन्मेका थिए भन्नेबारे बाइबलले यकिनसाथ बताएको छैन । लुकाको पुस्तक २ः८-१२ मा 'उहाँ जन्मनु भएको रात चौरमा गोठालाहरू थिए' मात्र उल्लेख हुनुले यसलाई पुष्टि गर्छ । त्यस्तै उपदेशक ७ः१ मा मृत्युको दिन जन्मको दिनभन्दा असल हो र त्यसैको ७ः८ मा 'कुनै कामको सुरुभन्दा अन्त्य उम्दा हुन्छ' उल्लेख गरिएको पाइन्छ । यसलाई गलत नमान्ने हो भने खि्रस्टको अपुष्ट जन्मभन्दा तिथिमितिसहितको बलिदान वा पुनरुत्थान महत्त्वपूर्ण देखिन्छ । क्रिसमसलाई जिजसको क्रुसिफिकेसनसँग जोडिएको भए त्यो दुःखद् क्षण मानिसको हृदयमा अझ गहिरोगरी बस्ने थियो होला । अब सम्बन्धित पक्षले विवादित क्रिसमसको विषयलाई स्पष्ट रूपमा सत्य तथ्य के हो सबैका सामु राखिदिनु राम्रो हुनेछ ।

Wednesday, December 24, 2008

कथा - देवी

सुमन बगाले आबुँ खैरेनी ढकलटार ५ तनहुँ, (हाल इराक)
उसले एक गरिव परिवारमा जन्म लियो । होस सम्हाले देखी भोक त चिन्यो तर उसले गरिवीकै कारणले भने कहिल्यै भोको रहनु परेको थिएन । किनकी उसका बाबाआमाले दिनरात एक गरेरै भएपनि कहिल्यै भोको राखेनन । जसरी जिउन पर्ने हो त्यो वातवरण सकेसम्म पुराइदिएका थिए । साधरण परिवारमा साधरण हिसावले नै जिवकोपार्जन गर्दै आयो । साच्ची नै भन्नु पर्दा ३ महिनासम्म खान पुग्ने जमीनपनि छैन । जति छ त्यो जमीनलाइ कहिल्यै फुर्सत दिएनन् । दिनहुँ दुख्ख दिन्छन् । कहिले कुटो कोदालोले कहिले हलो ले कोतारेर कहिले पानीले लचप्पै निर्थुक्कै बनाइ भिजाइ दिन्छन् । सँगैको सधेरीले कहिले आली तासेर साधको ढुङगा सारेर भएपनि खुब साध मिच्थ्यो । बाबालाइ अरुको निबेक गर्दै थाहै हुदैन थियो भने आमा र उसलाइ भने त्यसको पत्ता हुन्थ्यो किनकी उसले त्यस तरकारी बारीमा फलफुललाइ भने पानी निकै हालेको थियो । फेरी उसले साँधलाइ जस्ताको तस्तै बनाइदिन्थ्यो । साह्रै घचेडो सहेको थियो । पछि ठुलो भएर त्यो साहुको जमीनपनि किनेर मेरो बारीको साथी बनाउछु भन्ने उसको मनमा दाउ थियो । कहिले काहि त कागजको भकुन्डो लात्ताले हान्दा त्यहि बारीमा पुग्थ्यो कति मायाले हुर्काएको टुसाहरु उसले आखै नहेरी बललाइ त्यहि बाट मच्चाएर त्याहिबाट आगनीमा फाल्दा लडबडिएर कति बोट भाचिन्थे पनि भने उसलाइ रिस उठयो भने त्यहि बारीमा गइ लडीबुडी खेल्थ्यो । आमा बाबाले फेरी लतारेरै या फकाएर भएपनि उसलाइ त्यहि बारीबाट घर भित्र हाल्थे । उसको रिसपनि धेरै खायो त्यो बारीले त्यैपनि उसैलाइ नै पालीरहेको थियो । एक न एक फल फलाएकै हुन्थ्यो । तर बिडम्बना जति फलाएपनि ति तिन परिवारलाइ कहिल्यै साल भरीलाइ पुग्ने अन्न उपलब्ध गराउन भने सकेको थिएन । साच्चिनै भन्नु पर्दा गर्व गर्नुपर्छ पर्ने ठाँउ छ त्यो अन्नदातामा ।
उ सानै बाट झोडी थियो मतलव मुर्खता । कसैले केहि भने त मुखले जवाफ दिन भन्दापनि हातले कर्मकाण्ड पुराइदिन्थ्यो । अनी त्यो बाट त्यस्तो कुनै प्रतिक्रिया आउदैन्थ्यो थियो । ५ बर्षमा नै आमा बाबाले उसलाइ नजिकैको प्राथामीक विद्यालयमा कक्षा एकमा भर्ना हाली दिए । मानी नमानी भएपनि गयो । एक दुइ हप्ता यस्तै भयो त्यसपछि त बानी पर्यो कि क्याहो स्कुल नै प्यारो लाग्न थालेछ बिस्तारै बिस्तारै हुलमिल हुदै केहि कुराहरु सिक्न थालेछ । तर आफनो बानी व्यहोरामा भने कुनै परिवर्तन गर्न सकेन किनकी उ एक झोडी थियो ।
छिमेकीहरुले कुरा काट्थे कस्तो उराउन्ठेउलो जन्मीयो, कस्तो बदमास भन्थे उ सहन्थ्यो तर एकजनाले उसलाइ ‘घरमा खान पाउदैन कसरी मेरो छोरालाइ मार हान्यो यसले’ भनी आखा के तरेको थियो यसरी भनी एक लौरो उठाएर दिएछ बुढो त त्यही मार्यो नी भन्दै थुचुक्कै बस्यो । अरु छिमेकीले उसको लौरो खोसे र हकारे पनि रिसले आगो हुदै घरतिर हुत्तियो । बाबाले गाली गर्नु भयो आमाले भने सम्झाउनु भयो। उसले बिद्यालयमा सुधा मिसले सिकाउनु भएको पाठ बाबा आमालाइ सुनाइदियो बुढाबुढी मख्खै परीहाले । एक छिनपछि त सुरु भइहाल्यो भोली तिन चार पटटी मेला परेको छ कसको जाने कस्को नजाने भन्ने कुराको छलफलमा दुबै दम्पत्ति व्यस्थ देखिन्थे ।
भोलीपल्टको कुरो आयो उ सानो गाँठीको भएर होला प्राय जसो कक्षा एकको लाइनमा अगाडी नै हुन्थ्यो । सँगैको साथी कुले आएन भनी । कुलेन्द्र कडेल हो नाम तर उसले कुलेन्द्रलाइ कुले भनी बोलाउथ्यो । हिजो बुढोलाइ लौरीले हानेको सजाय गल्तीको सजाय भनी लाइनमा सबैको अगाडी बोलाएर बदमास भनी दुइ तिन लौरी पिठीयुँमा हान्नु भयो विद्यालयका प्रधान अध्यापकले अझै हान्नु हुन्थ्यो कि क्या हो सुधा मिसले रोक्नुभयो । बेलुकी घर फकर्दा सुधा मिस र उ प्रायजसो सँगै फर्किन्थे मिसको घर उसको घर हुदै १० मिनेटको बाटो अली पर जानु पर्यो ।
त्यस दिनको मिसको रोकाइले उसको मनमा कौतहल जाग्न थाल्यो किन रोकेको होला अरु सर मिस हरुपनि थिए कोसैले केहि बोलेका थिएनन् । त्यो मिसलाइ मात्र किन चासो पर‍यो भन्ने कुराले उसको कलिलो मनमा डेरा जमायॊ दुइ तिन दिनपछि मीसलाइ सोधेछ । सानो मान्छेलाइ त्यसरी सजाय दिनु हुदैन नि त फकाउनु पर्छ फुलाउनु पर्छ नी भनी उत्तर दिनु भयो । उसलाइ पनि हो कि जस्तो लाग्यो त्यस दिन देखी मिससँग अली नजिक हुन थाल्यो । बिद्यालय आउने जाने क्रममापनि मिससँगै सँगत बढन थाल्यो । मिसको सँगतलॆ छाडा काममापनि धेरै कमी आइसकेको भने एक बाट दुई कक्षामा जाँदा दोस्रो स्थान हासिल गर्यो । अबिरले रात्तामै भइ पुरस्कार लिएर मिसको हात समाउदै घरमा आउदा एक छिन त आमा बाबापनि खुशी भए भने मिसलाईपनि बधाई दिए । दुई तिन ओटा कपी चार पाँच ओटा शीसाकलम पनि थियो । आमाले भन्दै हुनुहुन्थ्यो । दुई तिन महिनालाई भने ढुक्कै भयो कापी कलम किन्नको लागी । पुरस्कार लिएर प्रगति गर्‍यो भन्नु कहा हो कहा आर्थिक कारोबारमा टेवा पुरायो भनी पो रमाउछन । हुन त त्यहा भन्दा बढि सोच्ने क्षमतापनि थिएन होला उनीहरुसँग । अरुपनि यस्तै तितामिठा घटना घटयो होला तर दिमागमा आएन ।
कक्षा दुईमा पुग्दापनि मिस साथमा नै हुनुहुन्थ्यो । बिद्यालयका शिक्षकहरु मिसलाइ कर्के नजरले हेर्थे । झन बाबुराम सुबेदी शिक्षकले त पछिपछि पनि कुरा कटदै हिडथे । बाटोमा एक सैनीक गण पार गरेर जानु पर्यो त्यसका बाटो ढुक्ने गरी गार्ड बसेका सैनीकहरुलेपनि शुशेली मार्थे, उसलाइ भने ढाहा लाग्थो । आफनो मिसलाइ र उसैमाथी मायापनि गर्ने अरुले आखा लगाउदा रिस उठनु स्वभाविक नै थियो । अरुले लानु भन्दा मै बिहे गर्छु यो मिसलाइ भन्ने सोच मनमा आउन थाल्यो अब उसको दिमागमा । उसलाइ कता कता मिससँग बिबाह गर्न मन लाग्यो । मिसलाइ भित्र भित्रै मन पराउन थालेछ । उसलाइ मिससँग हात समातेर हिडदापनि पल्ला घरका माने शान्ता भाउजुसित हात समाउदै शशुराली गएको जस्तो भान हुन्थ्यो ।अब मिसको साडीको फेरो होइन अंकमाल गर्न उसका भावना हरु आतुर देखिन्थे । मिससँगै विद्यालय जादा आफुपनि सर भए भै लाग्न थाल्यो । मिसका ति लज्जालु मिर्मिरे आखाले उसैलाइ खोजीरहेको जस्तो भान हुन्थ्यो । मिसका ति नरम हातले स्पर्श गर्दा कता कता काउकुति लाग्न थाल्यो । मिसलाइ एकोहोरो हेरेर हैरान पार्थ्यो । बिद्यालयको खाजा खाने छुट्टिमा मिसलाइ नै खोजीरहन्थे आखाहरु । यता कतै निदेख्दा सुन्यतामा बिलाउथ्यो । बाटोमा हिडने उराउन्ठेउला केटाहरुले वाह क्या छ यार भनी छेड हान्दै हिडदा मिस नसुनेको झै गरी हिडनुहुन्थ्यो पर पुगी उसलाइ नै हेरी लज्जाउदै मुस्कुराउनुहूथ्यो तर केहि बोल्नुहून्थेन । ति मौनतामा फुस्केका मुस्कानले सुमन म तिमीलाइ मन पराउछु किन अरुले मलाइ छेड हान्छन भने जस्तो लाग्न थाल्यो उसलाइ ।
मिसले पनि अरुलाइ भन्दा उसलाइ अलि बढि नै माया गर्नुहुन्थ्यो । मिसको मन पर्नुमा के कुन्नी रहस्य थियो त्यो भने जान्ने कोशीश कहिल्यै गरेन । उसलाइ यति मात्र थाहा छ म मिसलाइ मन पराउछु । मीससँग बिबाह गर्यो भने कापी कलम पनि मिसले नै किनी दिनुहून्छ खानापनि मिसले नै बनाउनु हुन्छ लुगापनि धोइदिनु हुन्छ । घरमापनि सिकाइदिनु हुन्छ यस्तै यस्तै फाइदाहरु मनमा आउन थाले । अझै मुख्य कुरो कसैले आखापनि नलगाउने यस्तै यस्तै सोच्दै कक्षा दुइको पढाइमा धेरै लत छोडेछ परिणाम पास मात्र भएछ ।
मिसलाइ नरमाइलो लागेछ कि कसो हो उसलाइ बोलाएर किन यसरी बिग्रेको पढाइ त किनै खस्केछ नि त भन्नुभयो, हप्काएजस्तो पनि गर्नु भयो । उसले साहास बटुलेर मिसलाइ भनेछ मिस म तपाईसँग बिहे गर्न चाहान्छु । मिसले उसको अन्तरआम्माबाट निस्केको यो कुरालाइ हावामा उडाउदै हास्दै भन्दै हुनुहून्थ्यो कस्ले सिकायो यस्ता कुरा, यो बेला त पढने हो पढेर ठुलो मान्छे बन्नु पर्छ सबैले मान्ने गुन्ने हुनुपर्छ, देश आफनो आमा बाबाको सेवा गर्न सिक्नुपर्छ यति सानो उमेरमा पनि बिहे गर्छ त । पछि म ठुलो हुन्छु त्यसपछि तपाइ म सँग बिबाह गर्नु हुन्छ भनी सोधेको मुस्कुराइको साथ ल, ल सोचैला नी भन्नु भयो । उसको मनमा एक निराशको साथै उत्साहपनि थपियो । निराश यस कारणले भयो की मिसले उसको प्रेम प्रश्तावलाइ हावामा उडाइदिनु भयो भने उत्साह चाहि सोचौला नि भन्ने वाक्यले अलि बढि आश जगायो ।
बच्चाले पनि कत्ति साह्रै हेपेको हो मलाइ त भन्दै गुनगुनाउदै हुनुहुन्थ्यो । उ भने निराश मुद्रामा एकोहोरो मिसलाइ हेरीरहयो । यसरी नै दिनचार्यहरु वित्दैगयो एक समय एक सैनिक जवान बाटो ढुकी बसेको रहेछ मिससँग बोल्नको लागी । हाइ हेलो भन्दै नजिकीदै गयो । प्राय: त्यो बाटो बढि नै जिस्काउने त्यही नै थियो । उसलाइ सहि नसक्नु भएको थियो तर मिसले समाल्नु भयो नत्र त्यहा पक्कैपनि ठुलै घटना हुने सक्ने अबश्था आएको थियो । यसरी नै त्यो सैनीक हप्ता महिना गर्दा गर्दै मिसको प्रेममा पागल भनु या मीसलाइ आफनो प्रेममा फसाइसकेको रहेछ । तर उसको भने धेरै पढेर मिससँगै बिबाहगर्ने सोचले पढनमा पनि ज्यादै ध्यान बढदै गएको थियो । फलस्वरुप दुइबाट तिनमा जादा दोस्रो स्थान नै हासिल गरेछ । मिसपनि रमाउनु भयो भने उसको त झन कुरै भएन । उसले मिसलाइ फेरी सोध्यो । मिस अब म यसरी नै पढदै गए भने तपाइ मसँग बिबाह गर्नु हुन्छ नी भनेर । तर यो बेला भने मिसले ज्यादै चोटिलो जवाफ दिनु भयो ।
छाँगाबाट खसेको जस्तो भयो! चारै तिर अन्धकार छायो, मनमा अनेकौ तरङगहरुले गाठो पर्न थाल्यो । भोलीपल्ट देखी उ मिसबाट टाढा टाढा हुन थाल्यो । बिद्यालय आउँदा पनि मिस भन्दा पहिल्यै आउने र जाँदा पनि पहिल्यै जाने बानी बन्यो । यता उता गाउ समाजमा मानिसहरु शङखाले हेर्थे । कुकुरलाइ घ्यु पच्दैन भनेको यही रहेछ भनी कुरा काटन थाले । उसको बाबा आमापनि मिससँग किन रिसाएको भन्दै गाली गलज गर्थे । रिसाएको छैन भनी कुरा टारिदिन्थ्यो । यसरी नै मिस र सैनिकको प्रेम भने दिनको दुइ र चारको चौगुनाले बढदै गएछ । बिद्यालयसम्म उहि सैनीक पुराउन जान्थ्यो भने छुटदापनि उही सैनीक बिद्यालयको गेटमा नै हाजीर भइसकेको हुन्थ्यो । उ कहिले मिसहरुको पछि पछि हुन्थ्यो भने कहिले अगी अगी हुन्थ्यो । उसलाइ समाउने हात कहिले सैनीक समात्थ्यो भने कहिले काही गाउले को आखा छली गाला समेत चिमोटन पछि पर्दैनथ्यो । उ धेरै भावुक बन्नै गयो । खै उसलाइ कता चित्त बुझेन छ की कसो हो उ एक दिन आमा बाबासँगै भन्दैथियो । म त्यो स्कुलमा पढ्दिन् । अर्कै स्कुलमा पढाइदे नत्र स्कुलै जान भनी धम्कायो पनि । तर बाबु आमालाइ त्यसको धक्काइले केहि छोएन भनु या उनीहरुको त्यस्तो कुरामा सोच्ने फुर्सदै थिएन ।
एक दिन एक्कासी गाउ छोडी पलायन भएछ । गाउ नै शुन्यताले छायो । मिसलाइ पनि केहि सँकोच त परेको थियो तर उनी अपरिचीत जिबनसाथीको माया प्रेममा फसेर होकि के हो त्यति ख्याल राख्नुभएन । केहि महिनापछि बढदो प्रेमलाइ अझ सहि दिशा दिनकोलागी मिसले आफनो सर्बस्व ठानेर सबै जिउ ज्यान सुम्पीदिनुभएछ परीणाम रुवरुप मिस बिबाह पुर्व नै दुइ जिउको हुनुभयो । एक सैनीक नै थियो सरुवा मागेर त्यहा बाट अन्तै सरुवा भइदिएछ । गाउ समाजबाट घृणा अनी तिरस्कार सहन नसकी मिसले एक दिन आफुलाइ आफै देखी घृणा लागेछ कि कसो हो डोरीको साहायताले बगैचाको आपको हाँगामा झुण्डीएर प्राण फालीदिनु भएछ ।
दिन वित्यो, हप्ता वित्यो, बर्ष वित्यो । यसरी नै समयको चक्रले नेटो काटदै थियो । सँयोग भनुँ या परिस्थितिले चौध वर्षपछि मेरो सरुवा त्यहि सुधा मिसको गाउमा पार्यो । मनमा कता कता विगतका अविस्मरणीय क्षणले डर जमाउन थाल्यो त्यैपनि जानु नै पथ्र्यो म सरुवापत्र लिएर त्यहि ठाँउमा पुग्याँ । माघको महिना डम्म कुहिरोले ढाकेको मौसम एकदम ठन्डी थियो । आज गाउ घुम्नुपर्यो भन्ने सोचले म एक अन्जान पर्यटक बनेर त्यहि गाउ घुम्न निस्केँ । मनमा भने कता कता डर लागीरहेको थियो । विस्तारै पाइलाहरु अगाडी बढे अलि परैबाट सुमनको घर देखियो नजिकै पुगी नियालेर हेरेँ कतै केहि देखिदैन थियो । बाह्रैमास फल फलाउने ति बारीमा गन्धे र लेते झारले सेत्तामै हुने गरी फूल फूलाएका रहेछन भने सधेरीले ले साँध मिच्दै आधि भन्दापनि बढिमा आफनो कब्जा जमाइसकोको रहेछ । घरका काठहरुमा धमिराले गण जमाइसकेको रहेछ भने छानाहरुमा ऐजेरु अन्य झार उर्मीएको देखियो । यसैले प्रष्ट देखायो कि यो घर छोडेको पनि धेरै बर्ष भइसकेको हुनुपर्छ । नजिकैको छिमेकी भन्दैहुनुहुन्थ्यो सुमनको पलायन पछि बुढाबुढि देवघाट बृद्धा आश्राममा शरण लिएका छन रे । मन खल्लो भयो । विस्तारै विस्तारै बाक्लो कुहीरोलाइ पर्छादै पारीलो घामले डेरा जमाउदै थियो । अहिले भने पारी पट्टि भएको हो हल्ला र्छलङग देखीयो मानिसको घुइचो थियो । साना तिना बालबच्चाहरु रङगी बिरङगी पोशक हातमा पुजाका सामाग्रीले सजिएका थिए । मलाइ लाग्यो पक्कै त्यहा कुनै जात्रा हुनुपर्छ । पाइलाहरु ति भिडतिरै बढे । मन कापिरहेको थियो । नजिकै पुग्दा त्यहा सरस्वतिको मन्दिर बनेका रहेछ । श्रीपंचमीका दिन भएकाले सबै प्राय स्कुले बालबच्चाहरु लाइन बध्ध भएर बसेका रहेछन । मन्दिर नजीकै पुगेँ मन्दीरको साइनबोर्डमा मेरा आखा टक्क अडिए शिक्षाका सुधा विश्वकर्माको नाममा बनाइएको सरस्वतिको मन्दीर पो रहेछ । मेरो सातोपुत्लो गयो । हो तिनी उही सुधा रहेछिन । उनीको सबै जानकारी त्यहि बोर्डमा लेखीएको थियो मेरै कारणले उनीले यो सँसार छोडेकी रहेछिन । मैले गरेको पापको पश्चतापले मलाई नै जलाउदै थियो । लाखौ अन्धा बालबालीकाहरुलाइ ज्ञानको ज्योति दिने एक विद्याकी देवी सरस्वतिलाइ पो मैले दुइदिनको लागी ओछ्यान तताउने साधन बनाएको रहेछु । आफुले गरेको त्यो कुकर्मको फलले मलाइ नै पोल्दै गयो ।यस्तै यस्तै सोचले गर्दा अनायसै आशुका ढिक्काहरु ख्स्न थाले । नजिकै आएर एक स्कुले नानी भन्दै थिइन ‘सर! सर तपाइपनि मन्दीरमा पुजा गर्न आउनु भएको हो यो फुल चढाउनु, विद्या की देवीले धेरै ज्ञान दिनुहुन्छ’ । साच्चीनै भन्नुपर्दा म मा ज्ञानकै कमीले गर्दा यो परिस्थीति व्योहोर्नु परेको थियो । फूल हातमा लिएर चढाउन के लागेको मात्र थिएँ मन्दिर भित्रबाट सुधा मिस ज्ञानको ज्योतिले भन्दै थियो । ‘सैनिक दाइ! अरुपनि मैले जस्तै अकालमै ज्यान फाल्ने कति भए?’ ।मैले गल्तीको पश्चताप गर्ने ठाउँसम्मपनि पाइन । ………………………।
सुमन भित्रको सुधा कथा सँग्रहबाट साभार ।

Saturday, December 20, 2008

कायरता किन बनि दियौं

परिवर्तनको ठुलो योजना बनाएर जंगल पसेका थियौं
१२ वर्षसम्म डर लाग्दो र कठोरताको लडाई लड्यौं
एक ढिका नून देखि देशको विशाल ढुकुटी लुटि लियौं
शान्त र सुन्दर नगरिमा भय र त्रासको वातावरण बनाई दियौं ॥
कलम चलाउने हातहरुलाई बम र बन्दुक थमाई दियौं
नयाँ सृजना त कता हो कता, भएका पनि भत्काई दियौ
त्रास र भयको वातावरण बनाएर जनतालाई दु ख दियौ
परिवर्तनको कल्पना देखाएर जनतासँग भोट लुटि लियौ ॥ ॥
शान्ति छाउने आशा गर्दै देशको उच्च पदभार ग्रहण गरि लियौ
पदभारको ग्रहण पछि बमको छर्राको आवाज सरि गर्जिएका थियौं
बन्दुकको तसा्रईमा चलाएको शासन सरि थर्काई लिएका थियौं
देशलाई सिङ्गापुर बनाएर देखाई दिन्छु भन्ने बाचा दिएका थियौं ॥ ॥
गर्जाई र गराईको फरक बिचमा भएको ठुलो अन्तर अहिले पायौं
आफुले दिएको बाचा पुरा गर्न नसकी छिट्टै हतास किन भयौं
आफुसँग भएको वनवासी तपस्याको आट साहास कता गुमाई दियौं
अत्तालिएर सत्ता नै छाडि दिन्छु भनि कायर लाचारी किन देखाई दियौं ॥ ॥
फेरि पनि जनतालाई बन्दुक बोकाउने आश्वासन किन दियौं
बन्दुकको निती भन्दा बुद्धिको नितीलाई उच्च ठान्ने गरि दियौं
नेपाली भुमीलाई स्वाच्छ शान्ति सुरक्षाको अनुभुति दिलाई दियौं
स्वातन्त्रसँग बाँच्न पाउने मौलीक हक अधिकार सृजना गराई दियौं ॥ ॥

Saturday, October 25, 2008

माओवादीले सत्ता पाएपछि जनसेनालाई धोका!

माधब बस्नेत
-कार्तिक-२०६५,मंगलवार
माओवादी जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्ने कि नगर्ने विषय यतिखेर राष्ट्रिय राजनीतिमा बहसको विषय बनिरहेको छ। सेना समायोजनको 'मोडेल' का बारेमा दिनदिनै चर्का बहसहरु भइरहेका छन्। जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्नुपर्छ र गर्न हँुदैन भन्ने विषयलाई लिएर सत्तारुढ दलहरुबीचमै मतभिन्नता देखिएको छ। संविधानसभामा प्रतिपक्षको भूमिका निभाइरहेको नेपाली कांग्रेस, सरकारमै सहभागी मधेसी जनअधिकार फोरम, नेपाल सद्भावना पार्टीलगायतका दलहरुले त माओवादी लडाकुलाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गरिए विद्रोह गर्ने चेतावनीसमेत दिइरहेका छन्। सेना समायोजनको विषयमा विवाद चुलिदै जाँदा 'जनमुक्ति सेना' भित्र पनि 'असन्तुष्टि' देखिन थालेको छ। 'सशस्त्र युद्धकै माध्यमबाट केन्द्रीय सत्ता कब्जा गर्ने लक्ष्यका साथ गठन गरिएको जनमुक्ती सेना' लाई त्यो उद्देश्य पूरा नहँुदै नेतृत्वले विघटन गराउने षड्यन्त्र गरी धोका दिएको भन्दै जनसेनाहरुले गुनासो पोख्न थालेका छन्। सेना समायोजनको विषयलाई लिएर माओवादी शीर्ष नेतृत्व पंक्तिमा पनि विवाद बढेको छ। यो विषयलाई लिएर माओवादीभित्र ठूलै माथापच्ची परिरहेको स्रोेतले बतायो। माओवादी अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड', वरिष्ठ नेता एवं रक्षामन्त्री रामबहादुर थापा 'बादल' लगायत संस्थापन पक्षका नेताहरुले 'योग्य' जनसेनालाई मात्र राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्ने प्रतिवद्धता सार्वजनिक गरिसकेका छन् भने कडा धारका नेताका रुपमा परिचित मोहन वैद्य 'किरण' समूहले सम्पूर्ण जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा नै गाभ्नुपर्ने धारणा दोहोर्‍याइरहेका छन्। अस्ति कार्तिक १ गते शुक्रबार राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रममा वरिष्ठ नेता किरणले सबै जनसेनालाई सामूहिक रुपमा राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गरिनुपर्ने अडान राखेका छन्। किरणले आफ्नो अडान पेश गरेको अघिल्लो दिन असोज ३० गते बिहीबार प्रधानमन्त्री दाहालले बालुवाटारमा आयोजित एक कार्यक्रममा योग्य लडाकुलाई सेनामा समायोजन गर्ने र बाँकीलाई अन्यत्रै पुनःस्थापना गर्ने जानकारी दिएका थिए। 'सेना समायोजनका लागि विशेष समितिले मापदण्ड तय गर्नेछ र सोही आधारमा माओवादी जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनाका अलवा जनपद, सशस्त्र प्रहरी, सीमा सुरक्षा बल, औद्योगिक सुरक्षा बलमा पुनस्थापित गरिने छ।' प्रधानमन्त्री दाहालले भने– 'जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा मात्रै समायोजन गर्नुपर्छ भन्ने छैन। सबै क्षेत्रमा समायोजन गरेर पुनर्स्थापित गरिनेछ।' दाहालले यो भनाइ सार्वजनिक गर्नु अघिल्लो दिन परराष्ट्रमन्त्री उपेन्द्र यादवले प्रधानमन्त्री सेना समायोजनका पक्षमा नरहेको बताएका थिए। प्रधानमन्त्रीसँगै भारत र अमेरिकाको भ्रमणमा गएका यादवले असोज २९ गते बुधबार एक कार्यक्रममा भने– 'नेपाली सेनामा माओवादी छापामारको समायोजन हुँदैन। प्रधानमन्त्रीज्यूले नै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग माओवादी सेनालाई नेपाली सेनामा समायोजन नगर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्नुभएको छ। कार्यक्रममा प्रचण्डको दोहोरो भनाइप्रति यादवले आश्चर्य पनि व्यक्त गरेका थिए। उनको भनाइ थियो– 'सेना समायोजनका विषयमा प्रधानमन्त्रीले किन दोहोरो कुरा गरिरहनुभएको छ। मलाई अचम्म लागिरहेको छ।' माओवादीले जनसेनालाई 'क्यान्टोनमेन्ट' मा राख्ने बेलामा सबैलाई राष्ट्रिय सेनामा सामेल गराउने 'सपना' देखाएर भर्ती गराएको थियो। तर, अहिले प्रधानमन्त्री दाहालले 'योग्य' जनसेनालाई मात्रै राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्ने र बाँकीलाई अन्यत्रै पुनर्स्थापना गराउने अभिव्यक्ति दिएपछि जनसेनामा अन्योल र असन्तुष्टि बढेको स्रोतले बतायो। दाहालको यस्तो अभिव्यक्तिप्रति माओवादीका धेरैजसो नेताहरुले सत्ताको कुर्सी पाएपछि प्रचण्ड नेपाली क्रान्ति र जनमुक्ति सेना दुवैलाई धोका दिने षड्यन्त्रमा लागेको आरोप लगाएका छन्। 'जनमुक्ति सेनाको सम्पूर्ण पंक्तीलाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्नुपर्छ भन्ने अडान राख्दै आउनुभएका प्रचण्डले भारत र अमेरिका भ्रमणबाट फर्किएपछि एकाएक किन केहीलाई मात्र राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्नुपर्छ भन्नुभयो, थाहा पाउन सकिएको छैन।' एक डेपुटी कमाण्डरले मेरो नाम उल्लेख नगर्नुस है भन्दै दृष्टिलाई बताए– 'हामी भने तल फिल्डमा गएर सबै जनसेनाहरुको समायोजन राष्ट्रिय सेनामै हुन्छ भनेर प्रशिक्षण दिइरहेका छौ। तर, नेतृत्व भने हामीले दिएको प्रशिक्षण र क्यान्टोनमेन्टमा बसेका जनसेनाको भावनाविपरित अभिव्यक्ति दिइरहेको छ। प्रधानमन्त्री, रक्षा मन्त्रीको यो व्यावहारले जनसेना माथि धोका भएको छ।' जनसेनालाई समायोजन गर्ने कुराको तीव्र बहस हुन थालेपछि समायोजनको विषयमा अहिलेसम्म केही नबोलेर मौनता साँधिरहेको अनमिनले पनि मुख खोलेको छ। असोज २९ गते राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रममा अनमिन प्रमुख इयान मार्टिनले भने– 'सेना समायोजन दलहरुले राजनीतिक छलफलबाट टुङ्गो लगाउनु पर्छ। अनमिन छिट्टो सेना समायोजन होस् भन्ने पक्षमा छ।' सेना समायोजनबारे चर्को बहस हुन थालेपछि त्यस विषयमा छलफल गर्न असोज २८ गते बुधबार आफ्नो हेडक्वाटर नयाँ बजारमा जनमुक्ति सेनाको जनरल स्टाफको बैठक बसेको थियो। त्यो बैठकले सेना समायोजन विरोधी प्रयत्नको विरोध गरिने निर्णय गरेको स्रोतले बतायो। बैठकमा जनसेनाका प्रमुख नन्दकिशोर पुन 'पासाङ', डेपुटी कमाण्डर चन्द्रप्रकाश खनाल 'वलदेव', वर्षमान पुन 'अनन्त', जर्नादन शर्मा 'प्रभाकर', सातवटै डिभिजनका कमाण्डरहरुको उपस्थिति रहेको थियो। 'बैठकले सेना समायोजनबाट नयाँ राष्ट्रिय सेना गठन भएको सन्देश प्रवाह हुनुपर्ने निश्कर्ष निकालेको छ। पुरानो सेनामा विलय भएको सन्देश जाने गरी सेना समायोजन भएमा हामीलाई मान्य हुने छैन'– सहभागी एक डिभिजन कमाण्डरले दृष्टिलाई बैठकको निर्णय सुनाए। जनसेनाको जनरल स्टाफको बैठकले यस्तो निश्कर्ष निकाले पनि प्रधानमन्त्री दाहालले सबै जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्ने नीति नभएको बताएपछि जनसेना प्रचण्डको नियतप्रति सशंकित बनेको स्रोतले बतायो। 'योग्य भनेको के हो? के सबै जनसेना हिजो युद्ध लडेरै आएका होइनन् र? अध्यक्ष एवं प्रधानमन्त्री र रक्षामन्त्रीबाटै योग्य र अयोग्यको नाममा जनसेनालाई विभाजन गरी धोका दिने षड्यन्त्र भएको देख्दा हामीलाई असाध्यै पीडा भएको छ।' सिन्धुलीको दुधौलीमा अवस्थित दोस्रो डिभिजन अर्न्तगतका एक विग्रेड कमाण्डरले टेलीफोनमा असन्तुष्टि पोखे। प्रधानमन्त्री दाहालले भारत र अमेरिकाका नेताहरुसमक्ष जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन नगर्ने प्रतिवद्धता गरिसकेकोले त्यही प्रतिवद्धताअनुसार उनले आफ्नो योजना सार्वजनिक गरेको स्रोतको दावी छ। नयाँदिल्लीस्थित दृष्टि विशेष प्रतिनिधिका अनुसार प्रधानमन्त्री दाहालले भारतीय प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंह, विदेशमन्त्री प्रवण मुखर्जीलगायतसँग माओवादी जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन नगर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेका थिए। 'भारतीय प्रधानमन्त्री र विदेशमन्त्रीलगायत नेताले प्रधानमन्त्री दाहालसँग सेना समायोजनको विषयमा प्रमुखताका साथ कुरा उठाएका थिए। र, उनीहरुले माओवादीका सम्पूर्ण सेनालाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गरिएमा त्यसले भविष्यमा घातक परिणाम ल्याउने कुरातर्फ सचेत गराएका थिए।' दिल्ली स्रोत भन्छ– 'भारतीय नेताहरुको यो सल्लाहपछि प्रधानमन्त्री दाहालले पनि मैलै पनि यो कुरा महशुस गरेको छु। सबै लडाकुलाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गरिने छैन भनेका छन्। त्यसैले दाहाल त्यही प्रतिवद्धताअनुसार नै अघि बढिरहेका छन्।' रामबहादुर थापा 'बादल' रक्षा मन्त्री बनेलगत्तै ६ महिनाभित्र सेना समायोजन गरिसक्ने धारणा सार्वजनिक गरेका थिए। तर, अहिलेसम्म सेना समायोजनको मापदण्ड निर्धारण गर्ने विशेष समिति समेत बन्न सकेको छैन। सुरक्षासँग सम्बन्धीत विज्ञहरुले ६ महिनाभित्र सेना समायोजन गर्न नसकिने दावी गरिरहेका छन्। विस्तृत शान्ति सम्झौता, अन्तरिम संविधान, राजनीतिक दलहरुबीचको सहमतिमा समेत सेना समायोजन र पुनःस्थापना गर्ने कुरा उल्लेख छ। तर, सेना समायोजनको विषयमा विवाद बढदै जाँदा संविधान निमार्णको काम समेत ओझेलमा पर्दै आएको छ। द्वन्द्वरत संसारका धेरै देशहरुमा सेना समायोजनको विषयले लामो समय लिएको इतिहास छ। दक्षिण अफ्रिकामा नेल्सन मण्डेलाजस्ता लोकप्रिय नेताले नेतृत्व गर्दा समेत सेना समायोजनको टुङ्गो लगाउन ४ वर्ष लागेको थियो। हाइटी, कङ्गो, बुरुण्डी, इजराएल जस्ता धेरै देशहरुमा सेना समायोजन भइसकेपछि विद्रोह भएको इतिहास पनि हाम्रा सामु छ। उच्च सैनिक स्रोतका अनुसार मुलुकमा स्थायी शान्ति स्थापना हुन्छ भने तल्ला तहका केही जनसेनालाई राष्ट्रिय सेनामा गाभ्न नेपाली सेना तयार छ। तर, सबैलाई नेपाली सेनामा समायोजन गर्न तयार छैन। 'दिगो शान्ति स्थापना गर्ने मूल्यमा तल्ला तहका ३ हजारसम्म जनसेना समायोजन गर्न सकिनेमा सेनाको उपल्लो तहमा सहमती भएको छ। आफ्नो कुर्सी जोगिने आश्वासनपछि प्रधानसेनापति रुक्माङगद कटवाललगायत केही उच्च अधिकृतहरुले माओवादीका सबै लडाकुलाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्न सहमती जनाए भने हेर्दै जानुस, नेपाली सेनाको बीचको तहबाट विद्रोह हुने निश्चित छ।' एक उच्च सैनिक अधिकृतले भने– 'राजनीतिक फिल्डबाट आएका व्यक्ती सेनामा आएर निश्त्रि्कय बस्न सक्तैनन्। त्यसैले राजनीति गरेर आएका लडाकुलाई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गर्न हँुदैन भनेर नेपाली सेनाले १० वटा उपाय देखाइदिएको छ। त्यो उपायलाई अस्वीकार गर्दै सबै लडाकुलार्ई राष्ट्रिय सेनामा समायोजन गरी राजनीति गरिएमा विद्रोह हुनेछ।'

आकाशबाट झरेपछि...

-कार्तिक-२०६५,मंगलवार
२२ हजार पाँच सय फिट माथि आकाशबाट हामफालेर काठमाण्डौं आइपुगेकी माया गुरुङ यतिबेला सम्मान थाप्न, फोटो खिचाउन, अनुभव सुनाउन र साहास बाँड्न व्यस्त छिन। गत असोज १७ गते बाट एक्सप्लोअर हिमालय, इन्त्रि्कडिबल एड्भेञ्चर र बेलायतको हाइ एण्ड वाइल्ड नामक संस्थाले आयोजना गरेको दश दिने प्रथम स्काई ड्राइभिङमा नेपालका तर्फबाट सहभागी भएर उनले सफलता प्राप्त गरिन्। जहाँ १४ राष्ट्रका ३३ जनाले भाग लिएका थिए। माया गुरुङ एकमात्र प्रथम नेपाली महिला हुन जस्ले यति धेरै अग्लो ठाउँबाट प्यारासुटको सहारामा जम्प गरेर सफलता प्राप्त गरेकी छिन। “चरा जस्तै उड्न पाए कस्तो मजा हुन्थ्यो”! सानै देखिको सपना थियो आकाशमा उड्ने। टुडिखेलमा आर्मीहरु प्यारासुटबाट हामफालेको देख्दा म पनि यसरी हामफाल्न पाए.......! जस्तो लाग्थ्यो। यतिबेला मेरो सपना पूरा भएको छ।” –मायाले खुशी व्यक्त गरिन। दशैंमा सबैजना टिका लगाउन व्यस्त थिए। तर माया आकाशबाट हामफल्ने काममा व्यस्त थिइन्। टिकाको भोलिपल्ट विहान १०.४५ बजे मायाले सोलुखुम्बु जिल्लाको स्याङबोचे हिमाल क्षेत्रमा प्लेनबाट जम्प गरिन। तीन हजार फिट तलसम्म झर्दा मायाको प्यारासुट खुलेन। तर पनि माया डराइनन् किनकी उनलाई आकाशमा उड्ने रहर थियो। “भित्रैबाट रहर जागे पछि त्यसलाई पूरा गर्न पनि भित्रैबाट आँट आउँदो रहेछ। आँटे पछि गर्न नसकिने केही रहेनछ।”मायाको आँट बढेको छ। “म त अझै धेरै माथिबाट हामफाल्न चाहान्थे तर अनुमति पाइन। जहाँबाट अनुमति पाएँ, त्यहिबाट पनि मैले प्रशस्त आनन्द लिएँ”– मायाले थपिन्– “म खुम्जुङ र खुन्दे माथि उडि रहेकी थिएँ। मनोरम हिमाल, तालतलैयाहरु, हरिया फाँटहरुको माथि माथि उडिरहँदा मैले आफुलाई संसारकै भाग्यमानी केटी संझें। मलाई मेरो पाइलटले ल्याण्डिङ्ग प्वाइन्टको संकेत गरिरहेका थिए तर मैले प्वाइन्ट नै देखेकी थिइन। पाइलट नभएको भए अझै धेरै समय आकाशमा विताउन पाउने थिएँ! जस्तो लागि रहेको थियो।” सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको भोटे नाम्लाङ्ग गाविस वडा नं. ८, गुरुङ गाउँमा जन्मिएकी माया गुरुङ उमेरले २९ वर्षकी भइन तर कामको हिसाबले आजभन्दा दुई वर्ष अगाडि नै सगरमाथा आरोहण पनि सफल गरिसकेकी छिन। २०५६ सालमा टेनपीन बलिङ बाट खेल क्षेत्रमा प्रवेश गरेकी माया २०६१ सालसम्म बलिङको च्याम्पीयनशीप समेत रहिन। त्यहि अवधीमा उनले सोल्टी होटलमा बलिङको प्रशिक्षकको रुपमा जागिर समेत खाइन्। २०६३ सालबाट उनी हिमाल आरोहण तर्फ लागिन। रक क्ल्याम्बीङ र वाल क्ल्याम्बीङ जस्ता ट्रेनिङ लिए पछि उनले सगरमाथा आरोहण गर्ने प्रयास गरिन् तर उनको प्रयासमा “फण्ट” तगारो बनेर तेर्सियो। एकातिर खर्चको अभाव अर्कातिर “गुरुङकी छोरी भएर कहाँ हिमाल चढ्ने?” “सक्दैन” आदी जस्ता कुराले उनलाई हतोत्साही बनायो। “तर मैले आफ्नो प्रयासलाई जारी राखें। सगरमाथा चढेरै छाडें।”– मायाले सहास देखाउँदै भनिन्। सगरमाथा आरोहण गर्ने आफ्नो लक्ष्य पूरा गर्न माया प्रथम समावेशी महिला सगरमाथा आरोहण दलमा सामेल भईन। संस्था मार्फत गए पछि फण्ट जुटाउन सजिलो भएको र आफ्नो लक्ष्य पूरा भएको मायाले बताइन। २०६५ साल जेठ ९ गते विहान ८.४५ बजे मायाले सगरमाथाको शिखरलाई चुमेकी थिइन। गाह्रो भएन सगरमाथा आरोहण गर्न?“समिटको मोहले केही पनि गाह्रो लागेन।”–मायाले उत्साहित हुँदै भनिन्। १४ वर्षको उमेरमा घरबाट बिहे गरिदिने कुरा गरेपछि भागेर हिंडेकी माया गुरुङ यतिबेला भने बिहे गर्नुपर्छ भन्ने कुरामा सहमत छिन तर “सोचेको छैन” भन्छिन। कहिले सोच्ने त? “अझै केही काम गरेपछि।” बिहे नै रोकेर गर्ने काम के हो त्यस्तो? “गरेपछि भन्छु।” हामीले मायासंग धेरै कोट्यायौ। मायाका अझ दुई वटा लक्ष्य बाँकी रहेछन–एउटा र्‍याफ्टिङ र कायटिङ गरेर नेपालका नदी चिनाउने, अर्को सिन्धुपाल्चोकका महिलालाई शिक्षित र स्वस्थ बनाउने। चढ्न धेरै अभ्यास र मिहिनत गरेपनि झर्ने कुरामा अहिलेसम्म कुर्चीबाट समेत हाम नफालेकी माया गुरुङ दुई सेकेण्डको आँटले नेपालकै प्रथम महिना बनिन्। आफुले चाहेको राम्रो काम आँट गरेपछि पूरा हुन्छ भन्दै माया नेपाली महिलालाई आफ्ना समस्याहरु नलुकाउन र बाहिर आउन प्रयास गर्न सल्लाहा दिन्छिन। उनको सल्लाहा कति महिलाले मान्ने हुन थाहा छैन तर हाम्रो शुभकामना छ मायालाई अझ धेरै सफलताको।

बाहिरी चक्रपथको निमार्ण सुरु


काठमाडौं उपत्ययतको बढ्दै गएको सवारीसाधान र पैदलयात्रुको चापलाई ध्यान दिएर बाहिरी चक्रपथ निमार्ण गर्ने भएको छ। ६ लेन लामो उक्त चक्रपथमा सबै सुविधा राखिएको छ। उपत्यकामा बाहिरी चक्रपथ निमार्णका लागि यसै महिनादेखि काम सुरु गरिने भएको छ।
पहिलो चरणमा चोरभा देखि सतंुगल गाविससम्म ६किलोमिटर सडक निमार्ण गरिन छ। ६ किलोमिटर निमार्णका लागि एक अर्ब रुपैयाँ खर्च लाग्ने अनुमान छ भने बाहिरी चक्रपथ निर्माणका लागि १४ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने बताइएकोछ। चक्रपथ निमार्ण १० बर्षभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य छ। बाहिरी चक्रपथ निमार्णका लागि तिहारलगत्तै फिल्डमा काम सुरु हुने छ। बाहिरी चक्रपथ विकास आयोना प्रमुख सुरेशप्रसाद अचार्यका अनुसा।र सर्वेक्षणलगायत सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको छ। चीन सरकारको सहयोगमा निमार्ण हुन लागेको बाहिरी चक्रपथ ७२ किलोमिटर लामो छ। ६ लेन रहेन यस चक्रपथको चौडाइ ५० मिटर हुनेछ।
यसमा हायवे, सर्भिस रोड, पार्किङ लाइन, साइकल लेन, ग्रीन वेल्ट, सडकपेटिलगायतको व्यवस्थापनि हन्छ। तीस वर्ष अघि निमार्ण गरिएको अहिलेको चक्रपथ२७ किलोमिटर लम्बाइ र ८० फिट चौडाइको मात्र छ। बाहिरी चक्रपथले उपत्यकाका तिन जिल्ल्ाका ४० गाविस , भक्तपुर, मध्युपुर ठिमी, किीतिपुर नगरपालिका र काठमाडौं महानगरपालिकालाई हुनेछ। यसका लागि ३२ किलोमिटरको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन तयार गरिएको बताइन्छ । बाहिरी चक्रपथले छुने एरियाहरुमा काठमाडौंको चोरभा, गाम्चा, संतुगल, नैकाप, पुरानो भन्ज्याङ, सीतापाइला, नागार्जुन डाडा, नेपालटार, गोंगबु, टोखागाउँ, चपली, कपन, जगडोल,सुनटोल र थलीडाँछी। यस बाटाले भक्तुपुरको गामफेदी, पकाउनेपाटी, बाँसबारी, याङडोल, मसानडोल, भातेढिकुरो, नयाँ ठिमी र दधिकोट क्षेत्रलाई छुनेछ। ललिपुरको लुभु,ठैव, धावाखेल, ठेचो,बुडमती र चोभारा छिचोल्ने ताइएको छ।(साभार वीकली नेपाल )

Wednesday, October 22, 2008

सपनाको खेती



नक्कली पासपोर्ट र सम्झौतापत्रको



नौ महिनाअघि तत्कालीन श्रममन्त्री रमेश लेखक कतार र संयुक्त अरब इमिरेट्स आइपुगे । कतार सरकारस"ग श्रम सम्झौता गर्न र संयुक्त अरबमा श्रम व्यवस्थापनसम्बन्धी सम्मेलनमा सहभागी हुन उनी यता आएका थिए । त्यो यात्रा उपलब्धिमूलक भयो पनि । कतारस"ग भएको श्रम सम्झौतापछि रोजगारमा आएका नेपाली कामदारको 'सुरक्षा ढोका' खुलेको भन्दै सरकारी-निजी सबै क्षेत्रका पदाधिकारीहरू दङ्ग परे ।
कामदारको स्वीकृतिबिना कम्पनीले हटाउन नसक्ने, हटाउनुपरेमा करार अनुसारको सेवासुविधा अनिवार्य दिलाउने, श्रमसम्बन्धी सम्पर्ूण्ा मामिला दुवै देशका श्रम मन्त्रालयले हर्ेर्नेसहितका सहमतिहरू त्यसबेला दर्ुइ सरकारबीच भएका थिए । वैदेशिक रोजगारमा नेपालीका लागि सबैभन्दा आकर्ष गन्तव्य बनेको कतारको दोहास्थित नियोगका काममा सघाउ पुर्‍याउन तत्कालै एक जना श्रम सहचरी पठाइने सरकारी निर्ण्र्ाापनि श्रममन्त्री लेखकले त्यहीबेला सुनाएका थिए । तीन लाख नेपाली कामदारको चापलाई थेग्न नेपाली दूतावासमा राजदूतसहित जम्मा तीन कर्मचारी रहेकामा श्रम सहचरी नियुक्तिको छनोटमा कतार नियोग पनि परेको थियो ।
यो गत जनवरीमा भएको सहमति र सम्झौताको कुरा हो । भर्खरै राजदूत बनेर आएका प्राध्यापक र्सर्ूयनाथ मिश्रका लागि पनि काम गर्ने सहज वातावरण भएजस्तो 'आभास' हुन थालेको थियो । जनवरीदेखि नै आफ्नो कामको गति बढाउन राजदूत मिश्रले दूतावास परसिरमा बिचल्लीमा परेका नेपालीलाई उद्धार गर्न आश्रयस्थल तयार पारे । दर्ुइ छाक खानमा दैनिक १६ रयिाल दिएर पीडितहरूको बिचल्ली र यथास्थिति पहिल्याउन थाले । यसरी आश्रयस्थलमा पहिलोपटक जनवरी ६ मा एक युवक आएका थिए, दिलीप गुरुङ । काठमाडौ"को सत्य र्साई इम्प्ल्वाइमेन्ट र्सर्भिसेज प्रालिबाट आएका ती युवाले करारमा भनेबमोजिमको काम पाएका थिएनन् । र, बिरामीसमेत परेका थिए । दिलीपको उद्धारका लागि उक्त म्यानपावर कम्पनीलाई बारम्बार भनिए पनि सुनुवाइ नभएपछि दूतावासले त्यो कम्पनीमाथि कारबाही चलाउन श्रम मन्त्रालयमा पत्र पठायो । तर, त्यही कम्पनीबाट फेरपिmेर िकतार भित्रिने र अलपत्र पर्नेहरू अरू पनि देखि"दै गए ।
श्रम सम्झौता, सहमति र संवादपछिको स्थितिमा 'अब त केही होला कि' भनिएको थियो तर भएन । कतारबाट दूतावासले यो छ महिनामा ४० भन्दा बढी म्यानपावर कम्पनीको नाम आवश्यक कारबाही र कालोसूचीमा राख्नका लागि सिफारसि गरेको छ । तर, कारबाहीको सिफारसि गरएिका तिनै म्यानपावरहरूबाट आज पनि खुरुखुरु नेपाली कामदाहरू ठगिएर यहा" आइरहेका छन् ।
"यो सबै समस्याको जड नेपालमै छ," अलपत्र पर्ने नेपालीका एक उद्धारक रहेका रामेछापका रेवत पौडेल भन्छन्, "नक्कली श्रम सम्झौता, भिसा, करारनामा र अरू कागजात बनिने गरेका छन् । यहा" दूतावास वा अरू उद्धारकले जति कराए पनि केही हुन्न ।" नभन्दै हरेक दिनजसो अलपत्र बनेर दूतावास आउने कामदारस"ग कि त नक्कली पासपोर्ट हुन्छ, कि नक्कली सहीछाप भएको सम्झौतापत्र । कि त हु"दै नभएको कम्पनी र कामका कारण कोही जिम्मा बुझ्न नआएपछि दोहा विमानस्थलमै अलपत्र बनिरहेका हुन्छन् । मेसनको भिसामा आउनेहरू लेबर काममा खटिएका हुन्छन् । फोरमेन र सुपरभाइजर भनेर एक लाख रुपिया"भन्दा बढी लागत असुल्दै यता मेसनका लागि भनेर पठाइएको हुन्छ ।
"मलाई इन्जिनियरका पछिपछि हि"ड्ने काम भनेर यता पठाइयो," दूतावासमा आफ्नो समस्या सुनाउन आएका ताप्लेजुङका आइते र्राईले भने, "तर, भवन निर्माणस्थलमा इन्जिनियरका पछिपछि ढुङ्गा र गै"ती बोकेर तातो घाममा हि"ड्ने काम पो रहेछ ।" तरकारी पकाउने काम भनेर खाडी ल्याइएका सङ्खुवासभाका फर्ुवा शर्ेपा १० वर्षेखि यहा"को एउटा बगै"चामा तरकारी रोप्ने-गोड्ने काम गर्छन् । म्यानपावर र एजेन्टको मिलेमतोमा परेर गोर्खा अश्राङ्का रेशमबहादुर रोकाया एक वर्षेखि यो मरुभूमिमा गधा जोतिरहेका छन् भने नवलपरासीका शोभाकान्त लामिछाने अर्को बगरमा भेडाबाख्रा हेररिहेका छन् ।
कतारमा रहेकामध्ये सबैभन्दा सस्तोमा श्रम बेच्ने भनेका नेपाली कामदार नै हुन् । "म सस्तोमा कामदार ल्याइदिन्छु भनेर भिसा सस्तोमा निकाल्ने दलाली हुने गरेको छ, यसको मार सीधै सोझासीधा कामदारमा पर्ने गरेको छ," दोहाको सामाजिक संस्थामा समेत सक्रिय इन्जिनियर नरेश श्रेष्ठ भन्छन् । नेपाली दूतावासले गत जनवरीदेखि लागू हुने गरी एउटा लेबरको न्यूनतम तलब छ सय रयिाल भनी तोकेको त छ । तर, श्रम सम्झौतालाई दूतावासबाट प्रमाणितै नगर्राई एजेन्ट र एजेन्सीहरूले यहा" तीन/चार सय रयिालमा पनि कामदार भित्र्याएका छन् । जबकि दक्षिण एसियाका भारत, श्रीलङ्कासहितका मुलुकले कामदारको तलबमान न्यूनतम एक हजार रयिाल निर्धारण गरसिकेका छन् । "गाउ"मा लिएको ऋण तिर्न नसकेर पनि अबको तिहारमा घर जाने भनेर थुप्रै तिहारहरू पर र्सर्दै आएका छन्," लमजुङ घर भएका अनिल गौतमले भने ।
कामदार ल्याउने मामलामा सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको संस्थागत नभएर व्यक्तिगत तवरमा भइरहेको भिसाको कारोबार हो । नेपाली दूतावासका अनुसार, कतार आउनेमध्ये झन्डै ५० प्रतिशत कामदार 'तनुवा भिसा'बाट आउने गरेकाले तिनका बारे न त दूतावासलाई थाहा हुन्छ, न सरकारमा राजस्व जान्छ । "यस्तो व्यक्तिगत तवरमा जाने भिसा रोक्नका लागि मैले सरकारलाई यसअघि पनि पत्र लेेखेको छु," राजदूत मिश्र भन्छन्, "यसलाई रोक्न सकेमा अलपत्र पर्ने र बिचल्लीमा पर्ने अनुपात धेरै कम हुने थियो
समस्याको कुरा गर्दा खाडी क्षेत्रमा घरेलु कामदार बनेर रोजगारमा आउन सरकारले पर्ूण्ा प्रतिबन्ध लगाएको भए पनि भारत हु"दै र पछिल्लो समयमा हाकाहाकी नेपालबाटै 'हाउसमेड' -घरेलु कामदार)का रूपमा खाडीमा महिला आउने क्रम बढेको छ ।

साउदी अरेबियाको रयिादस्थित दूतावास र त्यस आसपास मात्रै ५० भन्दा बढी बिचल्लीमा रहेका नेपाली युवती महिनौ"देखि घरफिर्तीमा प्रतीक्षारत छन् भने कतारमा पनि महिनाको एउटी युवती अलपत्रको घटना देखा पर्न थालेको छ ।
यसरी समस्या देखिएर पनि सम्बोधन हुन नसकेको र समस्या पहिचान भएर पनि कामकारबाही हुन नसकेको अवस्था भने आफै"मा दिक्कलाग्दो छ । मानवसेवाभन्दा पनि मानवतस्करीको सञ्जाल बढ्दै गएको अवस्था यहा" देखिन्छ । कामदार स्वयम् पनि नेपालबाट जे जसरी उड्न पाए हुन्छ भन्ने सोचाइमा रोजगारमा आउने अवस्थामा अलपत्र पर्ने गरेका छन् । मुलुकको अर्थतन्त्र धान्नमा पहिलो सूचकाङ्क रहेको रेमिट्यान्सलाई के-कसरी संस्थागत र प्रभावकारी तुल्याउन सकिन्छ भन्दा पनि कामचलाउ स्थितिमा मात्रै सरकारले श्रम रोजगारको उपाय अवलम्बन गरेको हो कि झै" लाग्छ । नेपाली दूतावासको बाध्यता पनि के छ भने समस्या वा गुनासो लिएर आफ्नो परसिरमा आइपुगेकाको समस्या सम्बोधन गर्न सक्ने अवस्था यहा" छैन । यहा" कुनै कम्पनी वा क्याम्प भ्रमण गर्न दूतावासले समेत कतार सरकारको पर्ूवअनुमति लिनुपर्ने नियम छ । पत्रकारका लागि त दूतावास परसिर वा टाढा मरुभूमिमा बाख्रा र उ"ट हर्ेर्ने नेपालीको यथास्थिति बुझ्नेभन्दा अर्को विकल्प छैन ।
मुस्किलले १० हजार रुपिया" मासिक तलब पाउने श्रमिकहरू केही बढी आम्दानीको लोभमा गैरकानुनी बाटोबाट तोकिएको कम्पनी छाड्दै भागेर बाहिरतिर काममा जाने गरेका छन् । यो सङ्ख्या पनि आफै"मा ठूलो छ, हजारौ"मा छ । भगौडा बनेर काम गररिहेको अवस्थामा कसैको निधन भएमा वा दर्ुघटनामा परेमा न त्यसले क्षतिपर्ूर्ति पाउ"छ, न अरू केही बिमा, सुविधाको व्यवस्था हुन्छ । भगौडाको मृत्युपछि त्यसको जिम्मा लिने कोही नभएको अवस्थामा महिनौ"सम्म पनि अस्पतालमा शव रहने गरेका छन् । भगौडा बनेरै काम गररिहेका अवस्थामा प्रहरीबाट पक्राउ परेर कतारको घरफिर्ती जेलमा पुग्ने नेपालीको सङ्ख्या मात्रै एक हजारभन्दा बढी छ ।
श्रम तथा रोजगार पर््रवर्द्धन विभागका अनुसार पछिल्लो नौ महिनामा १ लाख ६५ हजार कामदार रोजगारका लागि नेपालबाट विदेशिएका छन् । यसमध्ये सबैभन्दा बढी अर्थात् ६१ हजार ७ सय ८६ जना काम खोज्दै कतार छिरेका छन् । यसपछि मात्रै मलेसिया, साउदी अरेबिया र संयुक्त अरब इमिरेट्स रोजगारका अरू गन्तव्य हुन् । तर, नेपाली श्रमिकको बाहिर"िदो यो सङ्ख्यास"गै समस्या र जटिलताहरू पनि एकबाट अर्को स्वरूपमा रूपान्तरति हुने क्रम छ ।
नेपाल सरकारले नेपाली कामदारको सङ्ख्या २० हजार पुगेपछि आठ वर्षघि खाडीको कतारमा दूतावास खोलेको थियो । सुरुमा राजदूतसहित तीन कर्मचारीको पद रहेको नियोगमा अहिले पनि त्यति नै कर्मचारी छन् तर कामदारको सङ्ख्या भने तीन लाख नाघ्न लागेको छ । अब यसरी यथास्थितिवादी कार्यशैलीबाट अघि बढ्न नसकिने बताउ"छन् राजदूत मिश्र । भन्छन्, "गल्ती गर्ने एजेन्सी र एजेन्टलाई सजाय-कारबाहीको व्यवस्था भने अब प्रभावकारी बन्नर्ैपर्छ ।" सरकारले खाडीका संयुक्त अरब इमिरेट्स र कतारपछि बहराइनस"ग पनि श्रम सम्झौता गरसिकेकाले यस क्षेत्रमा देखिने रोजगारका सम्भावना र समस्यालाई अरूतिर पनि मार्गनिर्देशकका रूपमा विस्तार गर्न सकिने उनको मूल्याङ्कन छ ।
फेर िएकोहोरो समस्या र अन्योल मात्रै छैन । केही भने कारबाही भएका र बिचल्लीमा पर्ने उद्धार भएका घटनाहरू पनि यहा" छन् । विगतमा भन्दा केही सुनुवाइका काम पनि हुन थालेका छन् । दूतावासको ताकेता र सञ्चारमाध्यमले देखाएको अभिरुचिका कारण रोजगार क्षेत्रमा केही आशाका सङ्केत देखिएका छन् । यसभन्दा पर सरकार स्वयम्ले कडाइका साथ आफ्ना नियम र प्रक्रियालाई मान्य गराउन सकेमा धेरै गुनासा र अन्योलहरू आफै" ओझेल परेर जाने थिए ।
मन्त्रीको पत्र
तत्कालीन श्रममन्त्री रमेश लेखक जनवरीको तेस्रो साता नेपाल-कतार श्रम सम्झौताका लागि दोहा आएपछि भएको सहमतिले नेपाली श्रमिक वर्गमा धेरै आशा फैलायो । त्यसपछि म्यानपावर एजेन्सी र एजेन्टले गर्ने कामकारबाहीका मामलामा सजाय र पुरस्कार दिलाइने आश्वासन पनि मन्त्रीबाट आयो । त्यही उत्साहमा दूतावासले नेपाली कामदार अलपत्र पार्ने एजेन्सी र एजेन्टका लागि कारबाही सिफारसि गर्दै श्रम तथा रोजगार पर््रवर्द्धन विभाग र परराष्ट्र मन्त्रालयमा पत्र काट्न थाल्यो ।
यसैगरी, तीन दर्जन सिफारसि गएपछि पनि कारबाहीको प्रक्रिया केही नदेखिएपछि यस संवाददाताले मन्त्री लेखकस"गको चिनाजानीका आधारमा त्यो कारबाही-सूची नै इमेल गरेर आवश्यक काम-कारबाहीका लागि पठाएको थियो । मन्त्री लेखक त्यसबेला स्वीट्जरल्यान्डमा भइरहेको विश्व श्रम सम्मेलनमा सहभागी हुन जेनेभा पुगेका थिए । कारबाही-सूची पाएपछि मन्त्रीले गत जेठ १८ गते त्यही"बाट बडो हार्दिकतापर्ूवक लेखेको प्रत्युत्तर यस्तो थियो, "इमेलका लागि धन्यवाद । म यस्त्ाा अमानवीय र गैरकानुनी गतिविधिमा संलग्न एजेन्सीहरूलाई सजाय दिलाउन प्रतिबद्ध छु । त्यसैले म तपाईंको कुरास"ग सहमत छु र काठमाडौ" फर्किएपछि केही गर्नेछु । मलाई आशा छ, तपाईं र हाम्रो नियोगले प्रमाणसहितका सूचनाहरू दिएर मलाई सहयोग गर्नुहुनेछ ।"
साभार नेपाल

Monday, October 20, 2008

ओझेल पर्दै गएका मनमोहनलाइ चियाउंदा


२०५६ मा नेपालका प्रथम कम्युनिष्ट प्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारीको देहान्त भएको थियो । एमालेको विभाजनसंगै थपिएको चुनौतिको सामना गर्नेक्रममा थपिएको धपेडिका कारण चुनावी सभालाइ सम्बोधन गर्दागर्दै बोहोस भएका अधिकारी उपचारको क्रममा मृत्यु भएको थियो । आज उनै अधिकारीको नवौं स्मृती दिवस हो । तर,कत्तिले सम्भिएका छन अधिकारीलाइ ? माले हुंदै नेकपा एमालेको उदयसंगै मनमोहन अधिकारी त्यसको अध्यक्षको रुपमा उदाएका थिए । अनी त्यसको महासचिव थिए मदन भण्डारी । यि दुबैको योगदानले नेपालमा कम्युनिष्टको परिभाषामा परिर्वतन मात्र भएन जनतामाझ लोकप्रिय समेत बनेको थियो । एकाएक दासढुंगा हत्याकाण्ड भयो । लोकप्रिय नेता मदन भण्डारीको हत्या भयो । त्यसपछि एमालेको बागडोर सम्हाल्ने सबै जिम्मेवारी अधिकारीको हातमा आएको थियो । अनी महासचिवको रुपमा उदाय माधवकुमार नेपाल ।मनमोहनको कुशल नेतृत्वका कारण २०५१ को मध्यावधि चुनावमा एमाले सबैभन्दा ठुलो दलको रुपमा स्थापीत भयो । यसैको कारण उसले सरकारको नेतृत्वको अवसर समेत पायो । त्यही बेला हो अधिकारी नेपालको पहिलो कम्युनिष्ट प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका । तर,उनले धेरै लामो समय सरकार चलाउन सकेनन । र ९ महिनामा एमालेको सरकार ढल्यो । पार्टीमा बढ्द्यै गएको आन्तरिक विवादका कारण बहुमतको सरकार निर्माणको चरणमा प्रवेश गरेको एमाले कमजोर शक्ति बन्यो र २०५६ मा पुन कांग्रेस बहुमतका साथ सत्तामा आएको थियो ।अधिकारीलाइ प्रत्यक्ष रुपमा निकट भएर बुझ्ने अवसर त पाइएन । तर,उनको देहान्तपछि उनका बारेमा भएका चर्चा सुन्दा उनी कुशल संयोजनकारी नेताका रुपमा चिनिएका रहेछन । २०४६ सालको जनआन्दोलनमा प्रजातन्त्रवादी र बामपन्थीविचको सहकार्यका लागि उनको योगदान स्मरणिय रहेको छ । एमालेको मुल नीति मदन भण्डारीको जनताको बहुदलिय जनवाद हो । अहिलेसम्म एमालेको मुल राजनीतिक दस्तावेज भनेको जवज नै हो । जवजको अभ्यासकै चरणमा भण्डारीको हत्या भयो । अनी तयसलाइ हर्ुकाउने काम अधिकारीले गरेका थिए ।
१९५० को सन्धी खारेजीको माग गर्ने माओवादी अहिले आएर सन्धी पुनरावलोकनको पक्षमा झरेको छ । तर, हामीले विर्सनु हुन्न भारतिय सरकार समक्ष प्रधानमन्त्रीको रुपमा औपचारिक रुपमा सन्धी संशोधनको प्रस्ताव राख्ने नेता मनमोहन नै हुन । अहिले नेपाल माओमय बनेको अवस्थामा अधिकारी विस्तारै ओझेलमा पर्दै गएका छन । राजनीतिको शब्दकोषमा आराम भन्ने शब्द हुन्न भन्ने अधिकारीप्रति हार्दीक स्मरण ।
साभार बिचार प्रधान ब्लॉग

खै त जनताको मनसम्म पुगेको गणतन्त्र ?

समथिंग साईला
संविधानसभा निर्वाचन भयो, राजा फ्याँकियो, देशमा गणतन्त्र आयो, राष्ट्रपति चयन गरियो, उपराष्ट्रपति चयन गरियो । र, गणतान्त्रिक नेपालको प्रधानमन्त्री पनि चयन गरियो । यो सब नयाँ नेपाल बनाउन गरिएको हो । तर, गणतन्त्र जनतालाई अझै स्पर्श गर्न सकेको छैन । परिवर्तनको महशुस र भावी नयाँ नेपालको सुदूर क्षितिजमा कालो बादल मडारिन अझै छोडेको छैन । बरु नयाँ र पुरानाबीचको ठक्कर जारी नै छ। त्यसैले जनजनको मनमा अहिले यो परिवर्तन पनि २०४६ सालकै परिवर्तनजस्तो हुने त होइन ? प्रश्न उब्जेको छ ।दलहरु पद, पैसा र शक्तिकै पछाडी दौडिएका छन् । जुन सत्तामा पुग्यो, दुई सय प्रतिशत त्यही पार्टीको कार्यकर्ता भनेर हालीमुहाली गर्ने विगतको परम्परा दश वर्षे जनयुद्धबाट आएको भनिएको नेकपा माओवादीलाई पनि थिलथिलो बनाइसकेको छ। विगतमा रगत, आँशु, पसिना, श्रम, सिर्जना र समय सबै खर्चेकाहरु अहिले ओझेल पर्दै गएका छन् । यहाँ उनीहरुले केही पाइहाल्नुपर्छ भन्ने होइन । तर, छिटछिटो भेष बदल्न सक्नेहरुले लखनउ लुट मच्चाउन सुरु गरिसकेकाले विगतमा जस्तै हुने आशंकाहरु जनमनमा मडाएकिा हुन् । सबैलाई थाहा छ, जनयुद्ध प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउन मात्र भएको होइन । प्रधानमन्त्री पदमा पुग्नेले देश र जनताप्रति उत्तरदायी भएर काम गर्छ भन्ने विश्वासका साथ गरिएको हो । जनआन्दोलन दुईमा बगेको रगत र जनयुद्धमा बगेको रगतको मूल्य चाकडी, चाप्लुसी र जी हजुरी गर्नेका लागि किमार्थ होइन । तर भइरहेको त्यही छ । देश विकृति र विसंगतिको सगरमाथामा उभिएको छ। निश्चिय नै यो बेला सबै सहीसही हुन्छ त्यो होइन । तर, सही गर्ने संकेत र लक्षणहरु देखिनुपर्छ नै । त्यसमा कतै विलम्ब र दिशा गलत भइरहेको त छैन त्यो चासोको कुरा हो । किनभने देश र समाजलाई विकृति विसंगतिमुक्त पार्छु भनेर लागेकाहरु धेरैजसो त्यही फसेको तीतो विगत ताजै छ । धन, सम्पत्ति, यश आराम मानवीय महत्वकांक्षा हो । त्यसलाई दमन गर्न ठुलै शक्ति आवश्यक पर्छ । आन्दोलन, संघर्ष र लडाईको मैदानमा सबै प्रतिवद्धता र प्रतिवद्ध हुनु एउटा कुरा हो । तर, कार्यन्वयनको चरणसम्म पनि त्यो कायम रहनु अर्को कुरा हो । अहिले पनि महंगी, अभाव, आतंकका खाडलहरु पाइलापाइलामा छन् । वर्तमानलाई हेर्दा जनताले हरेश खाइरहेका छन् । तर, केही ठेकेदारहरु भने जुकाझैं मोटाइ नै रहेका छन् । जस्तो कि महंगी । महंगीबाट मारमा पर्ने एउटै वर्ग जनता हुन् । व्यापारी, नेता, व्यवसायी कहिले पनि घाटामा जाँदैन । त्यसमाथि नेपालमा कतिपय यस्ता प्रवृत्ति र परम्परा छ जुन संसारमा कतै मात्र होला । जस्तो कि नेपालमा नभएको इन्धन सरकारले ल्याएर कमिसन दिएर बेच्न दिदा पनि व्यवसायीले पुनः नाफा मात्र निकाल्दैन । उसले मिसावट पनि गर्छ । यो सबै दलको चुनाव खर्च उठाउने महत्वपूर्ण माध्यम पनि बनेको छ। किनभने यसबाट हुने मुल्यवृद्धिले सागदेखि चामलसम्मको भाउ बढ्छ । अर्को अचम्मको परम्परा छ नेपालका सडकहरुमा । काठमाडौ उपत्यकामा कुनै पनि गाडीमा चड्ने वित्तिकै निश्चित तोकिएको भाडा लाग्छ । तर, यहाँ लामो र छोटो दुरीमा भाडा कम वा बढी हुँदैन । यसो गर्दा भाडा कम भए हुने हो तर त्यो पनि होइन । सुरुमा चढ्ने वित्तिकै १३ रुपैयाँ त्यसपछि एक किलोमिटरको दुई रुपैयाँ माथि । अझ त्यो बाटोमा निश्चित कम्पनी वा संगठनले मात्र गाडी चलाउन पाउछन् । विना कुनै प्रतिस्पर्धा । यस्तो पनि कहि होला ?जे होस् निराशा प्रगतिको बाधक हो भन्ने मान्ने हो भने त्यसो गर्न हुँदैन । त्यसैले रुन नसकेर कठीन रुपमा हाँसिरहेका नेपालीहरु पनि भविष्यप्रति आशावादी नै छन् । त्यसैले वर्तमान राज्य संचालनकहरुले सोच्ने छन् ।अहिले चार्चा कोसी बाँधको छ । नेपालमा यसले झण्डै एक लाखलाई प्रभावित पारेको छ। भारतमा २५ लाख बढीलाई प्रभाव पारेको भारतीय संचार माध्यमहरुले बताइरहेका छन् । उनीहरु के पनि भनिरहेका छन् भने नेपालले पानी छोडेका कारण भारतको बिहार डुब्यो । यहाँ मज्जाले हास्नु पर्छ । किनभने नेपाल आउने हरेक सामानदेखि इन्धन आयातमा समेत रोक लगाएको भारतले त्यही ठानेछ । तर, सत्य के हो भने प्राकृति रुपमा बग्ने पानी नेपालले मात्र होइन भारतले पनि रोक्न सक्दैन । बरु यसैले रोक्ने प्रयास गर्दा अहिलेको अवस्था सिर्जना भएको हो । यो कुरा छिमेकी भारतले पनि बुझ्ने हो भने कति राम्रो हुने थियो होला ।
साभार स्वतंत्र नेपाल
बिजय

बिहे गर्ने बहानामा सामुहिक बलात्कार

कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरकी एक युवतीमाथि सामूहिक बलात्कार भएको छ । आइतबार विवाह गर्ने भन्दै पिपलाडी-३ का एक युवकले फकाई आफूलाई बेलौरी रोडसागै जोडिएको जनज्योति सामुदायिक वनमा लगी बलात्कार गरेको पीडित युवतीले बताइन् ।ती युवतीले आफूलाई दीपक झा भन्ने केटाले "विवाह गर्छु "भनेर ल्याएको र राति भएपछि सागै रहेका आठ जनाले आफूलाई पालैपालो बलात्कार गरेको बताइन् ।बलात्कार गरेपछि बेहोस अवस्थामा रहेकी ती युवतीको स्थानीय बासिन्दाले उद्धार गरेका थिए । बिहान होसमा आएपछि उनले बलात्कारको घटनाबारे स्थानीय बासिन्दालाई बताएकी हुन् ।ती युवतीले बलात्कारमा संलग्नहरुको नाम थाहा नभएको बताएकी छिन् । हिड्न नसक्ने अवस्था रहेकी उनलाई स्थानीय बासिन्दाले बिहान आठ बजेको बसमा राखी महेन्द्रनगरतर्फ पठाएका थिए ।प्रहरीले सो युवती बलात्कृत भएको खबर अहिलेसम्म जानकारीमा नआएको बताएको छ ।

साभार फ्रीनेपाल

बिजय

Sunday, October 19, 2008

एमालेको आक्रमणमा माओवादी कार्यकर्ताको मृत्यु, बैरेनीमा कर्फ्यु

शनिबार साँझ धादिङको वैरेनी गाविस-९ मा भएको विवादपछि दक्षिणी क्षेत्रमा नेकपा एमालेका कार्यकर्ताको आक्रमणमा परी नेकपा माओवादीका एक कार्यकर्ताको मृत्यु भएपछि स्थानीय प्रशासनले राति १० बजेदेखि बिहान ७ बजेसम्मका लागि कर्फ्यु आदेश जारी गरेको छ।युथ फोर्सका कार्यकर्ताले आइतबार दिउँसो आदमघाटस्थित वाइसीएल क्षेत्रीय कार्यालयमा हमला गरी माओवादी कार्यकर्ताको हत्या गरेका थिए । मृत्यु हुनेमा धादिङ पिडा गाविस-१ बस्ने कृष्णबहादुर भण्डारी भएको नेकपा -माओवादी) धादिङले जनाएको छ । सो घटनाको विरोधमा माओवादी कार्यकर्ताहरुले राति अबेरसम्म प्रदर्शन जारी राखेका थिए । प्रदर्शनका क्रममा बैरेनीस्थित एक पेट्रोल पम्पमा आगजनी भएको छ।
यसैबीच तराई मुक्ति सेनाका कार्यकर्ताले सप्तरीमा अपहरणपछि आइतबार एक सर्वसाधारणको गोली हानी हत्या गरेका छन् । हत्या गरिएकामा मल्हनियाँ गाविस-९ निवासी ३६ वषर्ीय मागैन यादव रहेको प्रहरीले जनाएको छ ।गाउँनजिकैको बजारबाट फर्किँदै गर्दा हिजो राति ९ बजेतिर अपहरणमा परेका यादवको मृत शरीर प्रहरीले आज साँझ बलान खोला किनारमा फेला पारेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय सप्तरीले जनाएको छ ।हत्याको जिम्मा लिँदै तराई मुक्ति सेनाका ५ नं। क्षेत्रीय इन्चार्ज अविरलले अज्ञातस्थलबाट फोन सम्पर्क गरी यादवलाई आफ्नो सङ्गठनविरुद्ध सुराकी तथा गाउँमा आपराधिक क्रियाकलाप गरिरहेकाले कारवाही गरिएको सञ्चारकर्मीलाई बताएका छन् ।
साभार फ्रीनेपालबाट
बिजय

श्रीमानको मृत्यूपछी नेपाल जान लागेकी महिला पुलिस हिरासतमा

१८ अक्टोबर कुवेट झापा जिल्ला डम्मक नगरपालिका निवासी श्रीमती पुनिमा राय नेपाल जान को लागि कुवेट इन्टरन्यासनल एअरपोर्ट पुगेकी रहिछिन । तर उनिसँग नेपाल जान को लागि टिकेट र पासपोर्त भने रहिन छ । उनी एअरपोर्ट को बहिर रुदै बसेको देखी एक ईण्डियनले धाइसयरुपयियाँ ५ कुवेट डिनर दियको रहिछन । पैसा को नाम मा तेही ५ डिनर मात्रै रहेको कुरा टेलिफोन मारफत एअरपोर्ट मा काम गर्ने नेपाली दाजु किष्ण पुरी ले बताउनु भयो ।नेपाली पुलिसमा जागिर खानि श्रीमान को मृत्यूको खबर पाएपछी नेपाल जान चाहदा उनिको मलिकले घरजान नादिएपछी मालिकको घरबाट भागी नेपाल जानको लागि एअरपोर्ट पुगेको कुरा बाताइन । श्री मान को पिडामा मुछिएकी यी बिचरा चेलीलाई नेपाल जानको लागि टिकेट र पासपोट चाहिनछ भन्ने कुरा पनि थाहा रहिनछ । यहाँको कानुन अनुसार घरमा कामगर्ने नोकरहरु बहिर निस्किन नपाउनेनिहुँ हुदा घरबाट भागेको अभियोगमा पुलिसले हिरासतमा लिएको छ ।सुजन के सि (कुवेट सम्बाददाता)

Saturday, October 18, 2008

सामूहिक खेतीले फाइदा

नेपालको इलाम जिल्लाको पञ्चकन्यामा बसोवास गर्ने नौघरका किसानले यो मौसममा १२ मन अदुवा रोपेका थिए । विपन्न ती परिवारले १७ हजारभन्दा धेरैको त अदुवाको माउ नै बेचे । अबको सबै उत्पादन नाफा हुने भएपछि उनीहरू उत्साहित भएका छन् ।
जनाइएअनुसार सामूहिक खेती थालेपछि राम्रो उत्पादन भएकाले उनीहरूबीचको सामूहिक एकता पनि मजबुत भएको छ । कसैलाई रकम अभाव भयो भने समूहबाट सस्तो ब्याजमा ऋण दिने व्यवस्था भएको सुम्निमा महिला बचत समूहकी सचिवले बताइन् ।
समूह गठन गरेको छ महिना नबित्दै उनीहरूले सोचेभन्दा बढी उपलब्धि प्राप्तगरिसकेका छन् । जिल्लाका पूर्वी १५ गाविसका ३५ समूहका महिलाहरूले यसरी सामूहिक खेती गरेर आयआर्जन गरेका छन् । समूहले अदुवा खेती, बंगुरपालन, भैंसी पालन र बेमौसमी तरकारी खेतीजस्ता आयआर्जनका काम गर्ने गरेका छन् ।
साभार सी.आर.आईबाट

Friday, October 17, 2008

सबै जिल्लामा शान्ति समिति

मन्त्री स्तरीय राजनीतिक समितिको असोज ३० गते बसेको वैठकले सबै जिल्लामा शान्ति समिति गठन गर्ने निर्णय गरेको छ ।
सरकारले प्रत्येक जिल्लामा स्थानीय स्तरको शान्ति समिति बनाउने निर्णय गरेको छ । मन्त्री स्तरीय राजनीतिक समितिको असोज ३० गतेको वैठकले शान्ति स्थापनार्थ यस्तो निर्णय गरेको समितिका सदस्य एवं स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री गिरिराजमणी पोख्रेल जानकारी दिए ।
यसअघि नै ३२ जिल्लामा समिति गठन भैसकेको छ । शान्ति तथा पुनरनिर्माण मन्त्रालय मातहत रहने सो समितिमा संविधानसभामा प्रतिनिधत्व गर्ने सबै दलको प्रतिनिधि रहने पनि मन्त्री पोखरेलले बताए ।
हिमाल पत्रिकाबाट
बिजय श्रेष्ठ हाल ईराक

अफनो दु : ख अफैसंग


आफनो दु :ख अफुसंग हुन्छ जसले जे भने पनी । यो तियो ठाउको तस्बीर हो जुना ठाउको जनताको आमुल्ये मत पाएर देशको प्रधानमंत्री र मंत्री भएका छन । जो जहा पुगेपनी अफनो दु:ख आफैसंग हुन्छ । तेसैले यो तस्बिरलाई हेरेर अफनो मर्म अफैले बुज्नु ।


दुवईमा नेपाली महिलाको रहस्यमय मृत्यु




झापा गरामनी-९ की ३५ वर्षिया गोमा श्रेष्ठको संयुक्त अरब इमिरेट्सको दुवईमा मृत्युभएको छ । घरायसी कामदारका रुपमा त्यहाँ पुगेकी गोमाको एक साताअघि रहस्यमय ढङ्गले मृत्युभएको हो ।गैरकानुनीरुपमा भारतको दिल्लीबाट पाकिस्तान हुँदै दुवई पुगेकी गोमाको मृत्युभएको खबर एक अरबेली नागरिकले टेलिफोनमार्फत गरेको मृतकका भाइ धनबहादुर श्रेष्ठले बताउनुभयो ।रु।पैँतालीस हजार बुझाएर स्थानीय एजेन्ट मेनुका कुइँकेलमार्फत गोमा दुवई गएको मृतकका परिवारले बताएको छ ।गोमा गत असोज १३ गते त्यसतर्फ गएको बताइएको छ । छोरीको मृत्युको खबर सुनेदेखि आमा गुणकुमारी बेहोस हुन थालेकी छिन् । मृतक गोमाका चार वर्षिय एक छोरा र तीनवटी छोरी छिन् ।गोमाकी श्रीमान विनोद सौता ल्याएर अलग्ग बस्दैआएको बुझिएको छ ।

साभार फ्रीनेपालबाट

बिजय

''गजल ''

दसैं तिहार आए अब सस्कार अनी रीत बनी
देउसे भैलो घुम्न थाले, तिहारको मीठो गीत बनी /
भेट,घाट रमाइलो र मेवामिस्ठान् भोजन गर्दै
खुशीयाली छर्न थाले ,एकर्काको हीत बनी /

भेट,घाट गर्ने क्रम को बल्ल तल्ल चाजो मिलाई
दु :ख, सुख बाड्न थाले ,एक-आपस को मीत बनी /
बिरहमा कती रात, अनिदोमै सबले काटे पनिआँशु पनि
खुशी बनी झर्यो ,बिहानिको शीत बनी /
-आचार्य प्रभा

समाजीक जागरण : महिलाहरु पनी हलो जोत्दै

प्रतीक इच्छुक ; असोज ३०कुपिण्डेदह
सल्यानमहिलाहरु पनी पुरुष जतीकै सक्षम छन् भन्ने कुराको उदाहरण दिईरहनुपदैन । तर महिलाले जोत्नु हुदैन भन्न्ने मान्यताका विरुद्धमा कुपिण्डे गाविस वडा नं। ४ ज्यामीरेकी २२ वर्षिय वुद्धिकली वुढाथोकी ले घरायसी समस्याकाकारण हलो जोत्न शुरु गरेर पुरानो मान्यतालाई तोड्नु भएकोछ । आज भोली मकै वारी जोत्न वेस्त रहनु भएकी उहाले सानै उमेर देखी जोत्न थालेको वताउनु भयो । आफ्नै श्रीमान भारत काम गर्न गएकोले पनी जोत्नु परेको उहाले वताउनु भयो । गाऊमा शुरु शुरुमा हलो जोत्दा होच्याउनेमहिलाले जोत्न हुदै भने पनी आजभोली त्यसो नभएको उहाले वताउनु भयो । दुई सन्तानकी आमा समेत वनेकी उनले जोत्ने वेला महिलाले लगाउने गरेको पोशाक गुन्यू समस्या परेको वताइन् ।नया मान्यताका स्थापीत हुन थालेकोछ त्यसको विकाशका लागि समाजीक रुपान्तरण र चेतना विस्तार गरी महिला पुरुष एक रथका दुइ पाङ्गा हुन्ने भन्ने मान्यता स्थापना गर्न राज्यको ध्यान पुग्न सके नयाँ नेपाल सम्मान को नेपाल हुनेछ ।

एनआरएन अध्यक्ष डा उपेन्द्र महतोद्वारा अस्पताल निर्माणको घोषणा






एनआरएन दिवस २००८ को पूर्वसंध्यामा गैरआवासीय नेपाली संघका अध्यक्ष डा उपेन्द्र महतोले आफ्नो जन्मस्थल सिरहा जिल्लाको करजन्हा गा वि स मा आफ्नी स्वर्गीय आमाको स्मृतिमा आधुनिक प्रविधियुक्त \'स्वर्गीय फूलकुमारी महतो परोपकार अस्पताल\' को निर्माण गर्ने घोषणा गर्नु भएकोछ।

साभार फ्रीनेपलबाट

बिजय श्रेष्ठ

Wednesday, October 15, 2008

Fastest man in the world


Usain Bolt of Jamaica has cemented his status as the fastest man in history by capturing Olympic gold in the 100m and 200m sprint events। He lowered the record for the 100m dash to a blistering 9।69 seconds despite slowing before the finish as he celebrated before an awestruck audience at the Bird's Nest Stadium in Beijing।
brought from world record
bijaya shrestha